Davtatning moliya siyosati bilan jamiyatni iqtisodiy faoliyati o'rtasida muhim o'zaro bogliqlik mayjud.
Bir tomondan,moliyaviy siyosat iqtisodiy munosabatlar mahsuli bo’lib, jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy siyosatini ishlab chiqishda va amalga oshirishda erkin emas, ya’ni moliyaviy siyosat mamlakat iqtisodiyotiga bevosita bog'liqdir.
Ikkinchi tomondan,moliyaviy siyosat mamlakatning iqtisodiy bazisidan keiib chiqqan va rivojlangan holda malum bir mustaqillikka ega, hamda o‘ziga xos qonuniyatlar va rivojlanish mantig'iga ega. Ushbulaiga asoslangan holda moliyaviy siyosat davlat iqtisodiyotiga va moliyaviy holatiga teskari ta’sir etadi. Bu ta’sir turlicha bo’lishi mumkin;
Ba’zi hollarda siyosiy chora tadbirlar o'tkazish vositasida iqtisodiyotni rivojlanishi uchun qulay shaxt sharoitlar va imkoniyatlar yaratiladi.
Ba’zi hollarda siyosiy chora tadbirlar o’tkazish vositasida iqtisodiyotni orqaga ketishi uchun shart sharoitlar vujudga keltirishi mumkin.
Moliyaviy siyosat- davlatning o'ziga tegishJi fitnksiyalarini bajarishi uchun moliyaviy munosabatlardan foydalanish buo'yicha davlat tadbirlarining majmuasidir. Xo’jalik yuritishni jahon tajribasi shuni ko'rsatadiki, jamiyatning iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishi moliyaviy siyosatni ta’sir etish darajasini o’sishiga olib keladi.
Iqtisodiyotda xo’jalik tarmoqlarini turli darajada rivojlanishi, xo’jaliklararo va hududlararo iqtisodiy aloqalami qiyinlashuvi xalq xo’jaligi tarmoqlari va hududlami bir-biriga bog’liq holda va yaqin darajada iqtisodiy-ijtimoiy rivojlanishini davlat tomonidan ta’minlanishini talab etadi. Shuning uchun ham davlat tomonidan moliyaviy tartibga solib turish muhim ahamiyatga egadir.
I 4.1.Chizma
qtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish
Hsullarining tashkiliy chizmasi Davlatning iqtisodiy jihatdan qanchalik kuch qudrati oshsa, shunchalik moliyaviy resurslami mujjassamlashga imkon beradi, bu esa o‘z navbatida iqtisodiy konyukturaga faol ta’sir ko'rsatishga imkon beradi.
Iqtisodiy qarorlar, jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish qonunlari mantig’i asosida, ko’zda tutilgan moliyaviy tadbirlar oqibatlarini ilmiy asoslangan
holda va ulami iqtisodiy rivojlanish qonuniyatlariga mos holda shakllantirish jamiyatning taraqqiyoti asosini tashkil qiladi. Bu o'z navbatida moliyaviy siyosatda tez -tez uchraydigan va Ugandan ko'zda tutilishi qiyin bo'lgan o'zgartirishlami oldini olishga imkoniyat yaratadi.
Moliyaviy siyosatni iqtisodiy ijtimoiy yuksalishga faol ta’sirining imkoniyatlari chuqur ilmiy asoslanishi kerak. Faqat ilmiy yondoshish, bilim va siyosatni aniqlovchi barcha omillami o‘rganish, uning nisbiy mustaqilligi obyektiv iqtisodiy munosabatlardan erkinlikka o'tmasligiga kafolat beradi. Xo'jalik yuritish tajribasi shuni ko'rsatadiki, moliyaviy siyosatni iqtisoddan ajratilishi, jiddiy iqtisodiy qiymchiliklarga olib keladi, iqtisodiy o'sish imkoniyatlarini amalga oshirishni muqarrar ravishda ushlab turadi.
Moliyaviy siyosatni shakUantirishda ilmiy yondashish, siyosatni aniqlovchi barcha omillami o'rganish, uning jamiyat rivojlanishi qonunlariga munosibligi, moliyaviy nazariya xulosalarini doimiy ravishda hisobga olishni ko'zda tutadi. Ushbu muhim talabning bajarilmasligi xalq xo'jaligidajuda katta yo'qotishlaiga olib keladi.
Moliyaviy siyosat o‘zining davriyligi va hal qiluvchi vazifalar tavsifiga bog‘liq holda moliyaviy strategiya va moliyaviy taktikaga bo'linadi.
Moliyaviy faoliyat tahlili shuni tasdiqlamoqdaki hozirgi sharoitda moliyaviy siyosat va strategiya tushunchalari o'rtasida yagona tushuntirishlar mavjud emas. Bu tushunchalar aralash holda talqin qilinmoqda. Me’yoriy hujjatlarda ham mazkur kategoriyalarni aniq talqini mavjud emas. Bu 0‘zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligi tomonidan tasdiqlangan moliyaviy siyosatni ishlab chiqish bo'yicha uslubiy tavsiyalarga tegishlidir.
Faraz qilaylik, siyosat strategiyaga nisbatan birlamchi hisoblansin. Bunday xulosa siyosat, strategiya va taktika so'zining tarixiy ildiziga nisbatan asoslanadi.
Lug'atda siyosat nimagadir erishish uchun qandaydir harakat tavsifi sifatida aniqlanadi. Strategiya siyosatni amalga oshirish san’atidir. Taktika siyosatni yuritish san’atining tarkibiy qismi sifatida ko‘riladi. Biroq mazkur tushuncha mazmunini tushunishdan kelib chiqqan holda shuni ta’kidlash joizki ko'rsatib o'tilgan “siyosat’ aniq yo'nalishlar bo'yicha moliyaviy strategiyani amalga oshirish usulubidan tashqari boshqa narsa emas.
Moliyaviy strategiyani har bir yo’nalishini tavsifi amaliyotda ulami amalga oshirishning taktik uslublari yig'indisining mavjudligini tasdiqlaydi.
Moliyaviy strategiya - ijtimoiy va iqtisodiy strategiyani belgilab bergan uzoq istiqbolga moljallangan va yirik masshtabdagi vazifalami bajarishga qaratilgan bo'lib, u rnoliyani rivojlanisbining asosiy kontseptsiyalarini ishlab chiqish, moliyaviy munosabatlami tashkil etish tamoyUlarini belgilashni ko'zda tutadi. Moliyaviy strategiya uzoq muddatli maqsadlarni tanlash va maqsadli dasturlarni zarur moliyaviy resurslar bUan ta’minlash, ulami iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishning asosiy yo'nalishlarida mujassamlashtiradi va ko'zda tutadi.
Moliyaviy taktika - strategiya belgilab bergan vazifalami jamiyat rivojlanishining konkret bosqichida moliyaviy munosabatami tashkil etish usullari orqali amalga oshiradi.
Moliyaviy siyosat inson faoliyatining maxsus shakli sifatida ustqurma kategoriyalariga ta’Uuqlidir. U bUan jamiyatning iqtisodiy bazisi orasida chambarchas bog'langan o'zaro bog'liqlik mayjuddif. Bir tomondan, moliyaviy siyosat iqtisodiy
munosabatlar orqali vujudga keladi, ikkinchi tomondan, iqtisodiy bazis asosida vujudga kelib va rivojlanib, moliyaviy siyosat ma’lum bir mustaqillikka ega. Shuning uthun u iqtisodga, moliyaning ahvoliga ta’sirini o‘tkazadi. Bu ta’sir har xil boiishi murnkin: bir xil paytlarda siyosiy chora-tadbirlami o‘tkazish orqali iqtisodni rhojlantirishga qulay shart-sharoit yaratiladi, boshqalarda esa u to‘sqinlik qilishi manikin.
