Xalqaro savdo ryеja

Bu karama-karshilik iktisodiy fondi «Leontev paradoksi» deb ataladi. Keyingi tadkikotlar bunday xolat shu davrda (50-yillarda) boshka mamlakatlar uchun xam xos ekanligini kursatdi. Buni izoxlash uchun kilingan xarakatlar Xeksher-Olin nazariyasini yanada boyitishga olib keldi.

• Bu karama-karshilik iktisodiy fondi «Leontev paradoksi» deb ataladi. Keyingi tadkikotlar bunday xolat shu davrda (50-yillarda) boshka mamlakatlar uchun xam xos ekanligini kursatdi. Buni izoxlash uchun kilingan xarakatlar Xeksher-Olin nazariyasini yanada boyitishga olib keldi.
• Leontev paradoksi»ni izoxlashga karatilgan dalillar:
• Ishlab chikarish omillari, asosan mexnat sifat ulchamlari buyicha bir xil bulmasligi
• sabali rivojlangan mamlakatlarda mexnat sig’imi yukori bulmagan, yukori malaka
• talab kiladigan, rivojlanayotgan mamlakatlarda esa aksincha
• yukori malaka talab kilmaydigan mexnat .Kimi yukori
• bulgan tovarlar eksport kilinadi.
• Tabiiy resurslarni uzlashtirish ancha katta kapital mablaKlar talab kiladi. Shu sababli bunday resurslarga boy bulgan rivojlanayotgan mamlakatlar asosan undurma sanoat maxsulotlarini eksport kiladi.
• Davlat iktisodiy siyosati importni cheklash va nisbatan takchil ishlab chikarish omillaridan intensiv foydalanilayotgan tarmoklarni kullab-kuvvatlashga karatilsa - bunda xalkaro ixtisoslashuvga ta’sir kursatish masksad kilib kuyiladi.
• M.Porterning «rakobatbordoshlik» nazariyasi
• Amerikalik iktisodchi M.Porter xalkaro savdoni mamlakatlar urtasidagi rakobatchilik nuktai-nazaridan urganib, aloxida mamlakatning rakobatdagi ustunligi uning etakchi firmalarning rakobatbardoshligi bilan akniklanadi, chunki jaxon bozorida mamlakatlar emas, balki tovar ishlab

чикарувчи, хизмат курсатувчи фирмалар ракобатлашади деган Кояни илгари суради.

• Keyingi yillarda xalqaro savdoda ro‘y bergan o‘zgarishlar
• jaxon bozorida AKShning yetakchilik mavkei pasayib (XIX asr urtalarida jaxon eksportidagi ulushi 1/3 kismini tashkil kilgan bulsa, xozirgi paytda 1/10 atrofida) boshka rivojlangan mamlakatlar, xususan Yaponiya mavkei ortib bormokda.
• jaxon eksportida yangi industrial mamlakatlar (Singapur, Janubiy Koreya, Xitoy, Braziliya, Meksika) xissasi ortmokda.
• fan-texnika tarakkiyoti natijasida xalkaro savdoning tovar tarkibi uzgarmokda. Jaxon eksportida fan siKimi, yukori, murakkab texnologik maxsulotlar, elektrotexnika uskunalari, transport vositalari xissasi ortib bormokda.
• xalkaro ixtisoslashishda ayrim sanoat tarmoklari, jumladan kimyo sanoatining ulushi usib bormokda (Yaponiya, Angliya va boshka rivojlangan mamlakatlar xisobiga).
• jaxon bozori savdo aylanmasi tarkibida kishlok xujaligi maxsulotlari xom ashyosi ulushi kiskarib, asosan yengil sanoat maxsulotlari ulushi ortmokda.
• jaxon eksportida xizmatlar ulushi tuxtovsiz usib bormokda