Xalqaro valyuta-kredit munosabatlari

X – M = Xn = Y-(S+I+G); bu erda: X - eksport; M - import; Xn - sof eksport;
S + I + G -YAIMning bir kismi (absorbtsiya)

Joriy operatsiyalar balansida kamomad bo`lgan sharoitda, mamlakatning eksportdan olgan daromadlari importga qilgan xarajatlaridan kam bo`ladi va uni tashqaridan qarz olish xisobiga yoki mavjud aktivlarning bir qismini xorijiy investorlarga sotish orqali koplashi mumkin. Bu operatsiyalar sof xorijiy aktivlarning kamayishiga olib keladi.

Sof xorijiy aktivlar (NFA) – bu, milliy rezidentlar tomonidan egallab turilgan xorij aktivlari va xorijliklar egalik qilgan mamlakat aktivlari o`rtasidagi farqni bildiradi.
Joriy operatsiyalar balansida taqchillik bo`lmagan sharoitda esa mamlakat xorijiy valyutalarni sarf qilishga nisbatan ko’proqolib keladi.
Misolimizga aksincha mamlakat joriy operatsiyalar bo`yicha balansi ijobiy qoldiqqa ega bo`ladi. Bunda mamlakatda chet elda ko`chmas mulkni sotib olish yoki boshqa mamlakatlarga qarzga berishga yo`naltirilishi mumkin bo`lgan ortiqcha xorijiy valyuta yuzaga keladi.


Kapital xarakati xisobi balansi.
Investitsiyalash va kreditlash bilan bog’liq operatsiyalar to`lov balansining keyingi bo`limida, ya`ni, kapitallar xarakati xisobida aks ettiriladi.
Mamlakatda ma`lum bir vaqtda moddiy va moliyaviy aktivlarini sotib olish va sotish bilan bog’liq operatsiyalariga kapital xarakati xisobi deyiladi. Kapital xarakati xisobi balansida korxonalar, yer, uy-joylar, qimmatbaxo qog’ozlar, aktsiyalar, xazina majburiyatlari va boshqa aktivlarni olish-sotish bilan bog’liq kapitallar oqimi aks ettiriladi. Bu aktivlar sotilsa yoki eksport kilinsa, xorijiy valyuta mamlakatga kiritiladi, ya`ni valyuta tushumi ko`payadi (+150). Biroq kapitalni olib kelish bilan bir vaqtda uni olib chiqish bilan bog’liq operatsiyalar xam amalga oshiriladi. Bunda mamlakatning tadbirkorlari xorijdan aktsiyalar sotib oladi, xorijliklarga kreditlar beradi va shu asosda ular xorijiy valyuta zaxiralarini sarflaydi. Bu operatsiyalar debet ko`rinishida aks ettiriladi (-87). Kapital xarakati balansining qoldig’i – bu, uni olib kelish va olib chiqish o`rtasidagi farqdir (+63).
Kapital xarajatlari xisobida aktivlar bo`yicha barcha xalqaro operatsiyalar ko`rsatiladi.