Xondamirning “Makorim ul-axloq” asarida Navoiy shaxsiyati va ijtimoiy faoliyatiga doir qarashlar

qilish,osoyishtaligini saqlash,emas,balki umumlashtirilgan holda so’z yuritilgan.Unda podshohning mamlakat va xalq oldidagi burch va vazifalari-adolatli bo’lish,mulkni obod qilish,osoyishtaligini saqlash,fuqarolarni himoya qilish belgilangan.Shuning bilan birga podshohning bu vazifalarini bajarish o’rnida adolatsizlikka yo’l qo’ygani,aysh-ishratga berilgani,kecha-kunduz fisq-fujur – yaramas ishlar bilan band bo’lgani kabilarga e’tibor qaratilib,bu hol podshohlikdan kuzatilgan asosiy maqsaddan uzoq ekanligi alohida uqtiriladi va bu yo’ldan qaytib,adolatli bo’lishga da’vat etiladi.Maqolotning oxirida ya’ni ikkinchi qismida esa Shohi G’oziyning adolati mavzusida bir hikoyat keltirilgan.Hikoyatda Shohi G’oziy adolatliligi bilan xurmat qozongan podshoh sifatida talqin qilingan.

• qilish,osoyishtaligini saqlash,emas,balki umumlashtirilgan holda so’z yuritilgan.Unda podshohning mamlakat va xalq oldidagi burch va vazifalari-adolatli bo’lish,mulkni obod qilish,osoyishtaligini saqlash,fuqarolarni himoya qilish belgilangan.Shuning bilan birga podshohning bu vazifalarini bajarish o’rnida adolatsizlikka yo’l qo’ygani,aysh-ishratga berilgani,kecha-kunduz fisq-fujur – yaramas ishlar bilan band bo’lgani kabilarga e’tibor qaratilib,bu hol podshohlikdan kuzatilgan asosiy maqsaddan uzoq ekanligi alohida uqtiriladi va bu yo’ldan qaytib,adolatli bo’lishga da’vat etiladi.Maqolotning oxirida ya’ni ikkinchi qismida esa Shohi G’oziyning adolati mavzusida bir hikoyat keltirilgan.Hikoyatda Shohi G’oziy adolatliligi bilan xurmat qozongan podshoh sifatida talqin qilingan.
• Ko’rinadiki,Alisher Navoiy insonning ma’naviy-ma’rifiy jihatdan komillikka erishuvi bilan bog’liq bo;lgan ko’pgina masalalarni qalamga oladiki,ular insonning ijtimoiy hayotdagi vazifa va burjlarini talab darajasida ado etishiga ham ijobiy ta’sir etadi.Shuning uchun “Hayrat ul-abror”dagi maqolotlardan so’ng o’sha mavzularga dahldor bo’lgan kichik hikoya va masallarning keltirilishi ham bejiz emas.Chunki bu hikoyatlarda ham tarixiy shaxslar hamda badiiy to’qima timsollar qatnashar ekan,ular ijtimoiy toifalarning turli guruhlariga mansub shaxslardir: podshoh (Iskandar-14,Anushervoni odil-6,Sulton Muhammad Xorazmshoh-11,Shohi G’oziy-3,Bahrom-19),tasavvuf ahli (Ibrohim Adham-2,Boyazid Bistomiy-1,Shayx Iroqiy-9,Imom Fahr Roziy-11,Xoja Muhammad porso vaXo’ja Abu Nasr-20),xorkash (tikon teruvchi),dehqon,oddiy fuqaro-ikki yor,qone’ va boshqalar.

“Farhod va Shirin” dostonining boblar bo’yicha tavsifi

• Reja:
• 1.Dostonning boblari haqida
• 2.Farhod – ilohiy ishq yo’liga kirgan solik timsoli,Shirin – ilohiy mazhar
• 3.Dostondagi ramziy timsollar