xromosomaning gaploid to`plami va birikish guruhi 10 ga, no‘xatda

Ular quyidagilardan iborat:

1. F — shajara usuli, ma’lum oila avlodlarida belgilaming birikkan holda irsiylanishi hamda xilma-xillanishini tahlil qilish usuli. Shu usul bilan qonning ABO guruhlarining joylanishi aniqlangan.

2. A AS usuli — oqsil molekulasida aminokislotalarning joylanishi tartibini solishtirish.

3. CN usuli — xromosoma qismlari tashqi ko'rinishining o'zgarishi va u bilan bog'liq holda fenotipdagi o'zgarishlarni solishtirish. Bunga xromosomaning «mo'rt» qismlarini, ya’ni krossingoverda qatnashuvchi va mutatsiyaga uchrovchi qismlarining tahlili ham kiradi. Guruhlanishning mo'rt qismlari oilaviy genlar birikishini tadqiq qilishda belgi sifatida foydalaniladi.

4. RE usuli — restriksion tahlil va birikishning ayrim qismlarining qayta ko'rilganligini tadqiq qilish.

5. OT — Sentromer xaritasining tahlili.

Hozirgi vaqtga kelib, odamda bir yarim mingga yaqin genlar aniqlangan. Bu odam xromosomasidagi umumiy genlar sonining 1-5 foizini tashkil qiladi. Odam genomidagi eng yirik va ko‘p o'rganilgani birinchi xromosomadir. Quyidagi jadvalda mazkur xromosomali genlar xaritasi tarkibidagi har xil oqsil sinflar, fermentlar, qon guruhlari, qon ivishi, rezus faktorni kodlaydigan genlar bor.

Odamning genetik xaritasini tuzish XX asming 70-yillarida boshlangan. Keyingi yillarda yangi tadqiqot metodlarini qoilash natijasida deyarli barcha xromosomalardagi ko‘pchilik genlarning joylanishi aniqlandi.

Genlar xaritasidagi ayrim gen xillari esa molekulalarning testlarida qatnashuvchilar hisoblanadi. Genetik xaritada faqat genlargina emas, balki ularning ko'pchiligining DNKdagi izchilligi ham ko'rsatilgan. Olib borilgan genetik tadqiqotlar natijasida genlar polimorfizmi ma’lum bo'ldi. Qayd etilgan genlarning ayrimlarini testlash va ular orqali odamlar oilasini genetik tahlil qilish imkoniyati tug'ildi. Genetik injeneriya taraqqiyoti bilan hozirgi paytda odamning to'liq genetik xaritasini tuzishda birorta ham texnik to'siq yo'q. Biroq odam DNK ko'lamining nihoyatda kattaligi tufayli bunday tadqiqot uchun ko'p yillar zarur bo'ladi.