Xvii asr oxiri — XX asr boshlarida Buyuk Britaniyaning siyosiy va iqtisodiy ahvoli Buyuk Britaniya bu davrda ham konstitutsiyaviy monarxiya edi

XVII asr oxiri — XX asr boshlarida Buyuk Britaniyaning siyosiy va iqtisodiy ahvoli

Buyuk Britaniya bu davrda ham konstitutsiyaviy monarxiya edi.

Biroq, Germaniyadan farqli o‘laroq, bu davlatda qirol hokimiyati asosiy rol o‘ynamasdi.

Buyuk Britaniya qirollari davlat boshlig‘i edi, xolos.

Davlatning ichki va tashqi siyosatini boshqarish parlament tuzadigan hukumat qo‘lida edi.
Ular davlatni amalda boshqarmaganlar.

Mamlakatda kuchli ikki partiyaviy tizim qaror topgan bo‘lib, ularning biri Konservatorlar, ikkinchisi esa Liberallar partiyasi deb atalardi.

XIX asr o‘rtalariga kelib Buyuk Britaniyada demokratik jamiyat asoslari qaror topdi.

Bular — so‘z, namoyishlar o‘tkazish, matbuot erkinligi kabilarda o‘z ifodasini topdi.

1867-yili o‘tkazilgan parlament islohoti tufayli saylovda qatnashuvchilar uchun mulk senzi kamaytirildi.

Liberallar partiyasidan U.Gladston 4 marta bosh vazirlik lavozimini egallagan. 1864-1874-yillarda bosh vazirligi davrida uning hukumati qator islohotlar o‘tkazdi.

U.Gladston

B. Dizraeli bosh vazirligi davrida (1874-1880) ham qator muhim tadbirlar amalga oshirildi. Chunonchi, 1875-yilda haftada 54 soatlik ish vaqti belgilandi.

B. Dizraeli

10 yoshdan kichik bolalarni ishga qabul qilish taqiqlandi.

1911-yilda yana bir marta parlament islohoti o‘tkazildi.
Bu islohot Buyuk Britaniyada demokratik jamiyat va huquqiy davlatchilik taraqqiyoti yo‘lida muhim bosqich bo‘ldi.

„Jahon ustaxonasi“ deb nom olgan Buyuk Britaniyaning XIX asr oxiri — XX asr boshlarida sanoat ishlab chiqarish hajmi 2 marta, tashqi savdodagi ulushi esa 70 foizga qisqardi.

Buyuk Britaniya harbiy xarajatlarni ko‘paytirishga majbur bo‘ldi.

1900-1914-yillar oralig‘ida bu xarajat
3 marta ko‘paydi.

Buyuk Britaniya iqtisodiy jihatdan hamon qudratli edi. London jahon moliya markazi hisoblangan.

Jahon savdosida hisob-kitob hamon Buyuk Britaniya pul birligi (funt sterling) asosida amalga oshirilardi.
XIX asr oxiri — XX asr boshlarida Buyuk Britaniya puli

Buyuk Britaniyaning sanoat ustunligi asta-sekin qo‘ldan ketgani bilan, jahon vositachilik savdosidan, sug‘urta, bank, kemasozlik sohasidagi monopol hukmronligidan mahrum bo‘lganicha yo‘q edi.

Savol va topshiriqlar

1. „Siyosiy tuzum“ iborasiga „Davlat va huquq asoslari“ fanidan olgan bilimlaringizga asoslanib izoh bering.

2. „Kuchli ikki partiyaviy tizim“ deyilganda nimani tushunasiz?

3. „Huquqshunoslik“ darsligingizdan fuqarolik jamiyati qanday jamiyat ekanligi haqidagi ma’lumotlarni toping.

4. XIX asrning so‘nggi choragiga kelganda Buyuk Britaniyaning iqtisodiy taraqqiyotda yetakchilik mavqeyini yo‘qotganligi sabablarini izohlab bering.