кредит 5910 «Камомадлар ва қийматликларнинг бузилишидан йўқотишлар» счёти — кам чиққан товар-материал захираларининг баланс қийматига
кредит 9320 «Бошқа активларнинг чиқиб кетишидан фойда» счёти — айбдор шахс ёки моддий жавобгар шахсдан ундирилиши лозим бўлган кам чиққан товар-материал захираларининг бозор қиймати ва кам чиққан товар-материал захираларининг ҳақиқий (баланс) қиймати ўртасидаги фарқига. Моддий жавобгар шахс айбдор деб тан олинган ҳолларда ва бозор қиймати (ундириладиган сумма) баланс қийматидан паст бўлса:
дебет 4730 «Моддий зарарни қоплаш бўйича ходимларнинг қарзи»
дебет 9430 «Бошқа операцион харажатлар»
кредит 5910 «Камомадлар ва қийматликларнинг бузилишидан йўқотишлар» Камомаднинг аниқ айбдори топилмаган ёки моддий жавобгар шахслардан ундириб олиш имкони бўлмаган ҳолларда, кам чиққан товар-материал захираларининг камомадидан кўрилган зарар молиявий натижаларга олиб борилади ва бухгалтерия ҳисобида қуйидагича акс эттирилади:
дебет 9430 «Бошқа операцион харажатлар» счёти;
кредит 5910 «Камомадлар ва қийматликларнинг бузилишидан йўқотишлар» счёти. Инвентаризация жараёнида аниқланган ҳисобга олинмаган товар-материал захиралари ортиқча чиқиш аниқланган санадаги айнан шунга ўхшаш товар-материал захираларининг бозор қиймати бўйича баҳоланади (ортиқча чиқиш сабаблари ва айбдор шахслар кейинчалик аниқланади) ва бухгалтерия ҳисобида қуйидагича акс эттирилади:
дебет товар-материал захираларини ҳисобга олувчи счётлар (1000-2900);
кредит 9390 «Бошқа операцион даромадлар» счёти.
Ishchi mart oyida 24 kun ta’tilga chiqdi. Uning fevral oyi uchun ish haqi ma’lumotlari: ishbay 1000 ming so‘m, vaqtbay 250 ming so‘m, tunda ishlagani uchun 290000 so‘m, mehnatga qobiliyatsizlik nafaqasi 45 ming so‘m, xizmat safari uchun olgan avansi 100 ming so‘m, bir martalik mukofoti 200000 so‘m. Ta’til uchun to‘lov summasini aniqlang va provodkalar bering
Javob: (1 000 000+250 000+290 000+200 000)/25.4=68503.937
68503.937*24=1644094.488
Tatil 2010-6710
Daromad solig’I 6710-6420
Shaxsiy jamg’arib boriladigan pensiya fondi 0.1% 6420-6530
Yagona ijtimoiy soliq 2010-6520
2-variant Moliyaviy investitsiyalar tushunchasi va ularni hisobga olishning xususiyatlari.
Javob: «Инвестициялар» атамаси лотин тилидаги “Invest” сўзидан келиб чиққан бўлиб «қўйиш», «маблағни сафарбар этиш» маъносини билдиради. Кенг маънода инвестициялар кўпайтириб қайтариб олиш мақсадларида капитални боғлашни билдиради. инвестицияларнинг асосий мақсади пул оқимларининг замонавий қийматини сақлаб қолиш ҳамда улар натижаларидан кутиладиган бўлажак қийматларни капиталлаштиришдир. Молиявий инвестициялар-даромад олиш (худди фоизлар, дивидентлар ва ижара ҳақи сингари) ва асосий капитал қийматини кўпайтириш мақсадида унинг тасарруфида бўлган корхона активларидир. Молиявий инвестициялар жорий (қисқа) ва узоқ муддатли инвестицияларга ажратилади. Жорий (қисқа) инвестициялар-эркин сотиладиган ва бир йилдан кўп бўлмаган муддатда эгалик қилишга қаратилган қимматли қоғозлардир, улар одатда бозор (ликвидли) қимматли қоғозлари деб аталади. Бозор қимматбаҳо қоғозлари кўп ҳолларда бўш турган нақд пулларни вақтинча қўйилмаси бўлади. Улар шунингдек, бино, асбоб-ускуналар қўйилиши кутилаётган капитал ҳам бўлиши мумкин. Жорий (қисқа) инвестициялар улиши ва қарз қимматли қоғозлари билан акс эттирилиган бўлиши мумкин. Улушли қимматбаҳо қоғозлар одатда оддий ва имтиёзли акциялар билан ифодаланади. Қарз қимматли қоғозлари одатда облигациялар, хазина векселлар, депозит сертификатлари ва ҳакозолар билан ифодаланади. Узоқ муддатли инвестициялар - бир йилдан узоқ бўлган муддатда эгалик қилишга мўлжалланган қимматли қоғозларга қўйилган инвестициялардир. Улар одатда инвестицион портфелда улушли (акциялар) ва қарз (узоқ муддатли облигациялар) қимматли қоғозлар билан ифодаланган бўлади.
39-МҲХС «Молиявий инвестициялар: тан олиш ва баҳолаш» стандартларга биноан молиявий инвестицияларнинг қуйидаги таснифи келтирилади: - савдо-молиявий инвестициялар; - сўндирилгунигача ушланадиган молиявий инвестициялар; - бошқа корхоналарга берилган қарзлар; - сотиш учун мавжуд молиявий инвестициялар. 25 Савдо-молиявиismlaй инвестициялар – бу, молиявий активларга қилинган қуйидаги инвестициялардир: - ушбу активлар нархининг бозордаги қисқа муддатли ўзгаришидан ёки дилер даражаси кўринишида даромад олиш мақсадида амалга оширилади; - бозорда қисқа муддат ичида чайқовчилик қилишга мўлжалланган корхона инвестиция портфели. Сўндирилгунигача ушланадиган молиявий инвестициялар – бу: - тайинланган ёки аниқланадиган даромадга ва тайинланган сўндириш муддатига эга; - бошқа корхоналарга берилган қарзлар бўлмаган; - корхонанинг сўндирилиш муддати тугамагунигача сотиш нияти бўлмаган молиявий инвестициялар. Бошқа корхоналарга берилган қарзларга: - корхонада қарздорга товар ёки хизматлар, пул маблағларини бевосита берганида юзага келган; - уларни кейинчалик сотиш мақсадида олинмаган молиявий инвестициялар киритилади
Javob:
Hisoblab yozilgan ish haqidan soliq to’lovchi faqat bitta soliqni –Jismoniy shaxslar daromadidan olinadigan soliqni (JSHDS) to’laydi.Soliq stavkasi 12%.
Masalan/ xodimga yanvar oyida 2 000 000 so’m oylik hisoblandi
Dt 9420 Kt 6710
Olingan daromadga 12% lik stavka bo’yicha olinadigan JSHDS:
2 000 000*12%=240 000 dt 6710 kt 6410
Yanvar oyi uchun SHJBPFga majburiy badallar summasi
2 000 000*0.1% dt 6410 kt 6530 dt 6530 kt 5110
Yanvar oyi uchun budjetga
240 000-2000 238 000 dt 6410 kt 5110
JSHDS va majburiy badallar ushlangandan keyin hodimga
2 000 000-240 000=1 760 000 dt 6710 kt 5110 yoki 5010
Naqd pulsiz hisob-kitob shakllari va asosiy shartlari.
Javob: O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2013 yil 26 apreldagi 9/1-sonli qarori bilan tasdiqlangan “O‘zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to‘g‘risida” NIZOM asosida amalga oshiriladi.
Naqd pulsiz hisob-kitoblarning shakllari:
1) to‘lov topshiriqnomalari bilan hisob-kitoblar;
2) akkreditivlar bilan hisob-kitoblar;
3) inkasso bo‘yicha hisob-kitoblar;
4) cheklar bilan hisob-kitoblar.
Yuqorida ko‘rsatilgan shakllar bo‘yicha naqd pulsiz hisob-kitoblarni amalga oshirishda quyidagi pul-hisob-kitob xujjatlaridan foydalaniladi:
1) memorial order;
2) to‘lov topshiriqnomasi;
3) to‘lov talabnomasi; 4) inkasso topshiriqnomasi;
5) akkreditivga ariza;
6) tijorat bankining hisob-kitob cheki. Hisob-kitob hujjatlarida quyidagi rekvizitlar bo‘lishi shart:
tartib raqami;
hujjatning sanasi;
mablag‘larni to‘lovchining nomi;
mablag‘larni to‘lovchi hisobvarag‘ining raqami;
mablag‘larni to‘lovchining — soliq to‘lovchining identifikatsiya raqami;
Korxona bosh buxgalterini xizmat safariga jo‘natdi. Xodimga xizmat safari xarajatlariga 1260 ming so‘m summada pul mablag‘lari hisobdorlik asosida berildi. Taqdim etilgan bo‘nak hisoboti va tasdiqlovchi hujjatlarga muvofiq xizmat safari xarajatlari me’yor chegarasida amalga oshirilgan va 1100 ming so‘mni tashkil qilgan. Muomalalarni schyotlarda aks ettiring.
Javob:1 260 000 4220 5010
160 000 5010 4220 ozgina joy tashlab keting kamchiligi bor
