Yangi temir yo’llarni loyihalash” mavsusidagi Loyiha hisob ishi Bajardi: Xamdillayev Sh Qabul qildi

«O‘ZBEKISTON TEMIR YO‘LLARI» AJ
TASHKENT TEMIR YO‘L MUHANDISLARI INSTITUTI
Kafedra «TYQ, Y va YH»


Geodeziya vat emir yo’llarni loyihalash asoslari fanidan
“Yangi temir yo’llarni loyihalash” mavsusidagi
Loyiha hisob ishi


Bajardi: Xamdillayev Sh
Qabul qildi: O’rolov.A


Tashkent - 2022
1. LOYIHALASHNING ASOSIY ME’YORLARI

Hisob grafik ishi (HGI) QMQ 2.05.01-96 (6) talablariga binoan bajarilgan.

Shundningdek iqtisodiy talablar, poyezd harakatining havfsizligi va ravonligini ta’minlash ko’zda tutilgan.

1. 
   LOYIHALANAYOTGAN TEMIR YO’LNING ASOSIY PARAMETRLARI
   

1. Rahbar nishablik - =8 ‰

2. Qabul qilish va jo’natish foydali uzunligi - 2500 m.
3. Yukli yo’nalishda yukni oz-ko’pligi :
5 – foydalanish yiliga 7-
10 – foydalanish yiliga 12 -
4. Loyihalanayotgan temir yo’ning kategoriyasi 5 va 10 – foydalanish yiliga yukning oz-ko’pligiga ko’ra aniqlanadi.
Berilgan ma’lumotlarga asosan hisoblanayotgan temir yo’l I–kategoriyaga kiradi.
1.2. PEREGONDAGI BO’YLAMA PROFIL
Bo’ylamaprofildatemiryo’lilojiborichauzunelementlardanvaikkitutashayotgaelementlarningnishabliklariorasidagialgebrikfarqnikichikqilibloyihalashmaqsadgamuvofiqdir.
Bo’ylama profil element uzunliklari, qabul qilish va jo’natish foydali yo’ uzunligining yarmidan kichik bo’lmasligi kerak.
Bo’ylama profil elementi eng kichik qiymati quyidagiga teng:
m
Tutashayotgan ikki element nishabliklari orasidagi algebrik farqning qiymati cheklangan bo’lib, u quyidagiga tengdir:
tavfsiya etilgan - =8 ‰
ruhsat etilgan - =12 ‰
O’tuvchi qiyaliklar kesimlarining eng kichik qiymatilari ham cheklangan bo’lib, u quyidagiga teng:
tavfsiya etilgan - 300 m
ruhsat etilgan - 250 m
Qish mavsumida temir yo’lni qor uyumlari ko’mib qolmasligi uchun yer ko’tarmasining balandligiga qor qatlamidan 0,5 m baland bo’lishi kerak.
Yer ko’tarmasining eng kichik balandlgi quyidagi ifoda orqali aniqlanadi.

Bu yerda -qor uyumining hisobli qalinlgi 0,5 m ga teng.

1.3. PEREGONDAGI YO’L PLANI
Temir yo’l planida iloji boricha to’g’ri chiziqli kesmlar bilan loyihalash lozim.
Murakkab topografik va geologik sharoitlarni, har xil to’siqlarni aylanib o’tish uchun turli o’lchamdagi radiusli egriliklar loyihalanadi. Bu egriliklarning radiuslari iloji boricha katta bo’lishi lekin 4000 m dan oshmasligi va1200 m dan kichik bo’lmasligi kerak.Murakkab sharoitlarda 600 m li radius o’lchamini qo’llash ruhsat etiladi.
1.4. BO’LUVCHI PUNKTLARINING PLANI VA BO’YLAMA PROFELI
Stansiya va raz’yezdlar gorizantal maydonlarda joylashtirilishi kerak. Qiyin sharoitlarda ularni nishabligi 1,5-2,5 ‰ nishablikdagi maydonlarda joylshtirish mumkin. Juda og’ir sharoitlarda ayrim raz’yezdlar nishabligi 2,5 ‰ dan 12 ‰ gacha nishablikda joylashtirishga yo’l qo’yiladi.
Agar bo’luvchi punktlarda nishabliklar 2,5‰ dan ortiq bo’lsa poyezdlar joyidan siljishiga tekshiriladi. Poyezd siljib harakat boshlaydigan ko’tarilish quyidagiga teng.

Bo’luvchi punktlari maydonlarining uzunliklari quyidagiga teng.
stansiyalarda - 1450 m,
raz’yezlarda - 1250 m.
Stansiya va raz’yezdlar yo’lining to’g’ri kesimlarida joylanishi kerak. Og’ir sharoit-larida ularni radiusi 1200 m dan katta bo’lgan egriliklarda joylashtirish mumkin, lekin shunda bo’lish punktlarining yo’lning to’g’ri kesimida yotishi shart.
2. LOYIHALANAYOTGAN TEMIR YO’LNI ASOSIY YO’NALISHLARINI TANLASH
2.1. GEODEZIK CHIZIQ
Geodezik chiziq berilgan stansiya o’qidan trassa yo’nalishining chiqishga bo’lgan eng qisqa masofa bo’lib, geodizik chiziq trassa variant deb qabul qilinadi.Chunki bunda to’siqlar e’tiborga olinmaydi.
Geodizik chiziq uzunligi 23,5 km
2.2. HAVO YO’LI CHIZIG’I
Havo yo’li chizig’i bu trassa yo’nalishida yangi nuqtalar yoki belgilangan nuqtalar orqali o’tgan siniq chiziqdir. 5 ta havo yo’li chizig’i o’tkazildi, undan ikkita taqqoslash uchun tanlab olindi, u 3.1 – jadvalda keltirilgan.
2.1-jadva lPrinsp jihatdan ehtimolga yaqin bo’lgan asosiy yo’nalishlarning ko’rsatkichlari

№	Ko’rsatkichlar	O’lcham lar	Variantlar
			I	II
1	Uzunligi	km	31	26.5
2	Jami o’tilgan balandliklar yig’indisi	m	90	60
3	Kesib o’tilgan suv oqimlarining soni: Doimiy Mavsumiy	Dona	1	1
4	Katta burilish burchaklarining mavjudligi	dona	-	-

2.3. PRINSIP JIHATDAN EHTIMOLGA YAQIN BO’LGAN YO’NALISHLAR

Topografik xaritada joy relefi, aholi yashash punktlari ob’ektlar va boshqa tafsilotlar bilan tanishib chiqilgandan so’ng berilgan nuqtalar aniqlanadi. Bu nuqtalar orqali trassaning prinsp jihatdan ehtimolga yaqin bo’lgan yo’nalishlar otkaziladi.
Shu bilan birga erkin yurish uchastkalarida variant eng qisqa masofa yo’nalishi bo’-yicha , jiddiy yurish uchastkalarida “ serkul qadam” bo’yicha o’tkaziladi.
“Serkul qadam “ quyidagi ifoda orqali aniqlanadi.

Bu yerda
- gorizantallar orasidagi kesim miqdori , =10 m;
- loyihalanayotgan temir yo’lning rahbar nishabligi , 8‰ ;
– egri chiziqdan bo’lgan qarshilikka ekvivalent nishablik , =0,5 ‰ ;
“Serkul qadam “ quyidagiga teng.
=8‰ uchun

3. TRASSALASH
3.1. TEMIR YO’L VARIANTI
Temir yo’lning ikkinchi variant stansiya “A23” dan boshlanib, trassamizning birinchi burilish 1 km da 41⁰ burchak ostida 1800 m li radius bilan jiddiy yurishni bartaraf etish maqsadida chapga buriladi. Keyingi burilish 180 m li yer otmetka bo’ylab, 14 kmda 39⁰ burchak ostida 3000 m li radius bilan chap tomonga buriladi. Keyingi burilish, 25 km da 65⁰ burchak ostida 1200 m li radius bilan chap tomonga buriladi. Trassamizning umumiy uzunligi 23.9 km ni tashkil qiladi.
3.1.a- jadval Yo’l plani jadvali

№	Burilish	Burchak	R-radius m	T-tangens m	K-egrilik uzunligi m
1	chapga	45^0	1200	485	920
2	chapga	60^0	1000	600	1081.5
3	chapga	45^0	1200	485	920

4. SUN’IY INSHOOTLAR

Loyihalanayotgan temir yolda:

1. 
   Trassa bilan soylarni kesishgan joylarida kichik ko’priklar;
   
2. 
   Trassa bilan mavsumiy suv oqimlari kesishgan joylarga quvurlar mo’ljallangan.
   

Barcha mo’ljallangan kichik suv yig’iluvchi maydon chegarasi o’tkazilgan va ular maydoni hamda soylar uzunligi hisoblangan.
4.1 YOMG’IR OQIMIDA SUV SARFI VA TIRQISHLARNI TANLASH (9)

Temir yo’l Toshkent viloyatida loyihalanayotgan bo’yicha yomg’ir mintaqasi -6 va iqlim mintaqasi III belgilangan. Masalan: 7+600 km ga (II variant) joylashgan suv inshoati uchun suv yig’iluvchi maydon yuzasi F=8.5km², soy uzunligi esa L_s=3.5km ga teng

Soyning nishabligi quyidagi ifodadan hisoblanadi

bu yerda

– soyning yuqori atmetkasi, m
– soyning suniy inshoot joylashgan qismining atmetkasi, m
(3) ga keltirilgan nomagrammaga binoan suvning hisoblangan sarfi Q {m³/s}
Suvning hisoblangan sarfi quydagi kabi topiladi

4.1.1-jadva l Yomg’ir oqimlari da suv sarfi

№	km +	Suv oqimining turi	Havza maydoni m^2, F	Soy uzunligi km	Soy nishabligi ‰	Suv sarfi , m^3/s
						Eng kam miqdori	Xisobli
1	2	3	4	5	6	7	8
1	7+600	Mavsumiy	8,5	3,5	11,4	37	38,85
2	29+150	Doimiy	9.75	4.5	9.6	35.24	37.002

4.2. KICHIK SUN’IY INSHOOTLAR TURI

Kichik sun’iy inshootlar turi va tirqishlarni tanlashda quyidagilarga asoslanishi lozim:

1. 
   Bir xil turdagi inshootlarni olish;
   
2. 
   Bir xil tanlangan sun’iy inshootlarni ikki shart bo’yicha tekshirish.
   

Bu yerda
- namunaviy kichik sun’iy inshootning o’tkazish qobiliyati , m³/sek;
- hisobiy suv sarfi , m³/sek;
- sun’iy inshoot joyida yer ko’tarmasini kesim bo’yicha balandligi , m;
-ushbu sun’iy inshootni o’rnatish uchun yer ko’tarmasining zaruriy minimal balandligi , m.
Masalan: I-variantni 9+500 km da tirqishi 2x3 m o’lchamli to’g’ri burchakli beton quvur loyihalangan. Bu quvur uchun

Shunday qilib, ikkala shart bajarilgan. Qolgan sun’iy inshootlar turi va tirqishini tanlab olish natijalari 6.2.1-6.2.2 jadvallarda keltirilga.

4.2.1-jadval Suv o’tkazuvchi inshoatlar qaydnomasi(1-variant)

№	km +	Suv oqimining turi	Havza maydoni km^2, F	Suv o’tkazuvchi inshootlarning tiri	Tirqishi , m	Sarflash , m^3/s		Ko’tarma ning balandligi, m			Suv oqadigan joydan tuproq olish	Inshootlarni qurilish qiymati mln.so’m
						Hisobli , m^3/s	Suv o’tkazish qobiliyati	Bo’ylama profel bo’yicha		Ruxsat etilgan bo’yicha
1	2	3	4	5	6	7	8	9		10	11	12
1	9+500	Mavsumiy	8.5	2TBQ	2x3	38.85	42		6.60	4.21	-	1.73

5.1. –jadval Yer ishlar xajmi

№