Yangitarix pdf

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUS

TA'LIM VAZIRLIGI
MIRZO ULUG'BEK NOMIDAGI O'ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI
JIZZAX FILIALI
"AMALIY MATEMATIKA" FAKULTETI
"IQTISODIYOT" KAFEDRASI
"O'ZBEKISTONNING ENG YANGI TARIXI"
FANIDAN
MUSTAQIL ISHI
mavzu: O'zbekiston Respublikasida Ommaviy axbarot vositalarining faoliyati (o'zgarishi va muammolari)
Topshirdi: 926-21 -guruh talabasi Gulboyev Jumadyor
Qabul qildi: Ortiqov Olim

Ommaviy axborot vositalari - nashrlar, radio va teleeshittirishlar, kinoxronik programmalar, va ommviy axborot yetqazishning boshqa shakllari. Ommaviy axborot vositalari deganda qonunshunos keng ommaga mo ljallangan nashriy, audio, audiovizual va boshqa ma'lumot va materiallarni tushunadi". Ommaviy axborot vositalarining maqsadi muayyan jamiyatning ma'naviy boyliklarini qaror toptirish hamda kishilarning xulq-atvori va dunyoqarashiga ideologik, siyosiy, iqtisodiy yoki tashkiliy ta'sir o'tkazishdan iborat.Ommaviy kommuniuatsiyaning kelib chiqishiga 20- asrning 1-yarmida katta hajmdagi og'zaki, obrazli va musiqaviy informatsiyalarni tez va g'oyatda ko paytirib o'zatishga imkon bergan texnik qurilmalarning yaratilishi moddiy zamin bo'ldi. Yuksak professional mutaxassis xodimlar xizmat qiladigan bu qurilmalarining komplekslari ‘ommaviy informatsia va propaganda vositalari" yoki ‘ Ommaviy axborot vositalari" deb atala boshladi. OAV axborot manbai hamda axborotni qabul qilib oluvchidan iborat sistemani tashkil etadi. Axborot manbai uni qabul qilib oluvchi bilan matbuot, radio va tetevideniye, kino, ovoz yozish (gramplastinka, magnitafon roliklari, kasetalar, yoki kompakt disk va axborot tashuvchi komyuter fayllari ishlab chiqarish va tarqatish) sistemalari orqali boglangan bo'ladi.Ommaviy axborot vositalarining samaraliligi va ta' sirchanligi faqat o'zatilayetgan axborotning o'quvchi, tinglovchi, tomoshabinga ta'sirining maqsadi va vazifalari bilan emas, balki ular mazmuni va shaklining kishilarning doimiy va kundalik ehtiyojlariga muvofiq kelishi bilan ham belgilanadi. G'oyaviy-siyosiy kurash, ijtimoiy gruppalar munosabatlarini mazmuni va shakliga, propagandaning ideologik, siyosiy va boshqa turlariga turlicha jiddiy ta'sir kursatadi. O'zbekiston Respublikasi Kostitutsiyasi senzuraga yo'l qo'ymaydi. Axborotni qidirish, olish, berish, ishlab chiqarish, va tarqatishning qonuniy shakli davlatga tegishli yoki qonun bilan maxsus qo'riqlanadigan sirlarni mumkin emasligi e'tirof etiladi.

Shuningdek, ommaviy axborot vositalarini, masalan, hokimiyatni egallab olishga, konstitutsiyaviy tuzumni kuch ishlatish yo'li bilan o'zgartirishga chaqiriqlarni jinoiy javobgarlikka tortishga qaratilgan; Milliy, sinfiy, ijtimoiy, diniy adovatni qo'zg'atuvchi materiallarni tarqatish: pornografiya, urush, bosqinchilik va bosqinchilikni targ'ib qilish. Tele, video, kino dasturlari, hujjatli va badiiy filmlar, shuningdek, kompyuter axborot fayllari va axborotni qayta ishlash dasturlarida maxsus ommaviy axborot vositalarining axborot matnlaridan foydalanish, inson ongiga ta'sir etuvchi va sog'lig'iga zarar yetkazuvchi maxfiy ma'lumotlami, yashirin audioyozuvlarni tarqatish. va video, kino va fotosuratlar yordamida tayyorlangan, mavjud jurnalist huquqlari yordamida ijtimoiy ahamiyatga ega ma’lumotlami buzish, Ishonchli manba sifatida mish-mishlarni tarqatish, boshqa shaxs yoki tashkilot uchun ma’lumot to'plash taqiqlanadi. Shuningdek, jismoniy shaxslar yoki fuqarolar guruhini jinsi, yoshi, irqi yoki milliy kelib chiqishi, tili va dini, kasbi, yashash joyi, siyosiy qarashlariga ko'ra kamsitish taqiqlanadi.Axborot huquqi va erkinliklari axborot huquqining huquqiy asosini tashkil etadi va ularning kafolati ushbu yangi huquq sohasining asosiy maqsadi hisoblanadi. Jahon hamjamiyati yigirmanchi asrning o'rtalaridan boshlab axborot shaxsi hisoblanadi, jamiyatning davlat hayotidagi rolini hisobga olgan holda, inson va fuqaroning huquq va erkinliklarini kafolatlovchi huquqiy mexanizmlar joriy etildi. Bugungi kunda axborot olish huquqi alohida huquq sohasi sifatida shakllangan. Axborotning huquq va erkinliklari birinchi marta 1948 yil 10 dekabrda BMT Bosh Assambleyasi tomonidan qabul qilingan Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasida tan olingan. Xususan, 11-moddada aytilishicha, jinoyat sodir etishda ayblanayotgan har bir shaxs o'zini himoya qilish uchun barcha kafolatlarga ega bo'lgan ochiq sud muhokamasida aybi qonunga muvofiq isbotlanmaguncha aybsiz deb hisoblanishga haqli. 12-modda hech kimning shaxsiy hayotiga, oilasiga, uy-joy daxlsizligiga yoki yozishmalariga o'zboshimchalik bilan aralashilishi, sha'ni va obro'siga tajovuz qilinishi mumkin emasligi belgilangan. yozishmalarining sirlari yoki sha’ni va qadr-qimmatini asossiz ravishda buzish mumkin emas. Har bir inson bunday aralashuv yoki hujumlardan qonun tomonidan himoyalanish huquqiga ega. 19-moddada har kimning diniy e'tiqod va o'z fikrini bildirish erkinligi; Bu huquq har qanday ommaviy axborot vositalari orqali va davlat chegaralaridan qat’i nazar, o’z e tiqodlarini aralashuvsiz egallash, axborot va g’oyalarni izlash, olish va tarqatish erkinligini o’z ichiga oladi.Yevropa Kengashining Inson huquqlari va asosiy erkinliklarini himoya qilish to'g'risidagi konventsiyasi qoidalari yanada rivojlantirildi. Xususan, 10- moddada har kirn o'z fikrini bildirish erkinligi huquqiga ega ekanligi qayd etilgan. Bu huquq har qanday ommaviy axborot vositalari orqali va davlat chegaralaridan qat’i nazar, o’z e’tiqodlarini aralashuvsiz egallash, axborot va g’oyalarni izlash, olish va tarqatish erkinligini o’z ichiga oladi. Ushbu modda davlatlarga radio, televidenie yoki kino korxonalarini litsenziyalashiga to sqinlik qilmaydi.
Majburiyat va erkinliklarni yuzaga keltiradigan ushbu erkinliklarni amalga oshirish demokratik jamiyatda milliy xavfsizlik, hududiy yaxlitlik yoki jamoat tartibini ta’minlash manfaatlariga mos keladi yoki qonun bilan belgilangan rasmiyatchiliklar, shartlar, cheklovlar va tartiblar bilan bog'liq bo'lishi mumkin. sud hokimiyatining vakolati va xolisligini ta’minlash uchun zarur.1966-yil 19- dekabrdagi Fuqarolik va siyosiy huquqlar to'g'risidagi xalqaro pakt fuqarolarning axborot olish huquq va erkinliklarini kafolatlovchi alohida ahamiyatga ega. Paktning 2-moddasida aytilishicha, har bir ishtirokchi davlat irqi, jinsi, tili, dini, siyosiy yoki boshqa qarashlari, milliy yoki ijtimoiy kelib chiqishi, mulkiy holati, tug ilgan joyi yoki boshqa holatlaridan qat’i nazar, hech qanday farq qilmasdan, o’z zimmasiga oladi. ushbu Shartnomada tan olingan huquqlar va o’z yurisdiktsiyasi doirasida uning yurisdiktsiyasi ostidagi barcha shaxslarni ta’minlash.
4-moddada aytilishicha, millat hayoti xavf ostida bo'lgan mamlakatda favqulodda holat joriy etilganda va u rasmiy e'lon qilingan taqdirda, ushbu Paktda ishtirok etuvchi davlatlar vaziyatning og’irligiga qarab, men ma lum choralarni ko'rishim mumkin. qonun hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa huquq va majburiyatlarga zid bo'lmasa va faqat irqi, jinsi, tili, dini yoki ijtimoiy kelib chiqishi bo'yicha kamsitishlarga olib kelmasa, ushbu Shartnoma bo'yicha o'z majburiyatlarimdan voz kechish choralari. Ushbu shartnomada ishtirok etish,Shuningdek, u o’sha vositachini qachon bunday yechib olishni to’xtatishi haqida xabar berishi kerak. 14- moddada barcha shaxslar sudlar va sudlar oldida tengdir, deyiladi. Har bir inson o’z huquq va majburiyatlarini belgilashda hamda unga nisbatan qo’yilgan har qanday jinoiy ayblovni mustaqil va xolis sud tomonidan adolatli va ochiq ko’rish huquqiga ega. Demokratik jamiyatda jamoatchilik fikri odil sudlov manfaatlariga, axloq, ijtimoiy tartib yoki milliy xavfsizlik nuqtai nazaridan yoki tomonlarning shaxsiy hayoti manfaatlariga putur etkazishi mumkin bo'lgan hollarda - zarur deb topilgan darajada. sud; Matbuot va jamoatchilik biron bir sudda ish yuritishda to'liq yoki qisman ishtirok eta olmaydi, lekin jinoyat yoki fuqarolik ishi bo'yicha har
I L
qanday sud qarori ochiq bo'lishi va voyaga etmaganlarning manfaatlari boshqacha bo'lishi kerak. yoki ish, nikoh nizolari yoki vasiylik. bolalarning. 17-moddada aytilishicha, hech kimning shaxsiy hayotiga, oilasiga, uy-joy daxlsizligiga yoki yozishmalariga o'zboshimchalik bilan aralashish, sha'ni va obro'siga tajovuz qilish mumkin emas. voyaga etmaganlarning manfaatlari boshqacha vaziyatni talab qiladigan yoki ish, nikoh nizolari yoki bolalarning vasiyligi bilan bog'liq hollar bundan mustasno. 17-moddada aytilishicha, hech kimning shaxsiy hayotiga, oilasiga, uy-joy daxlsizligiga yoki yozishmalariga o'zboshimchalik bilan aralashish, sha'ni va obro'siga tajovuz qilish mumkin emas. voyaga etmaganlarning manfaatlari boshqacha vaziyatni talab qiladigan yoki ish, nikoh nizolari yoki bolalarning vasiyligi bilan bog'liq hollar bundan mustasno. 17- moddada aytilishicha, hech kimning shaxsiy hayotiga, oilasiga, uy-joy daxlsizligiga yoki yozishmalariga o'zboshimchalik bilan aralashish, sha'ni va obro'siga tajovuz qilish mumkin emas.Har bir inson bunday aralashuv yoki hujumlardan qonun tomonidan himoyalanish huquqiga ega. Inson huquq va erkinliklarini amalga oshirish boshqalarning huquq va erkinliklarini buzmasligi kerak. Har bir inson o’z fikrini erkin bildirish huquqiga ega; ushbu huquq milliy chegaralardan qat'i nazar, og'zaki, yozma yoki matbuotda yoki badiiy ifoda shaklida har qanday ma'lumot va g'oyalarni izlash, olish va tarqatish erkinligini o’z ichiga oladi. Ushbu moddaning 2-bandida nazarda tutilgan huquqlarni amalga oshirish alohida majburiyatlar va majburiyatlarni yuklaydi. Binobarin, u muayyan cheklovlar bilan bog'liq bo'lishi mumkin, ammo bu cheklovlar qonun bilan belgilanadi va quyidagilar uchun zarur bo'lishi kerak: a) boshqa shaxslarning huquqlari va obro'sini himoya qilishhurmat; b) davlat xavfsizligini, jamoat tartibini muhofaza qilish - aholi salomatligi yoki ma'naviyatini muhofaza qilish. 20-moddada aytilishicha, har qanday urush tashviqoti qonun bilan taqiqlanishi kerak. Xulosa qilib aytganda, ushbu huquqiy manbalar fuqarolarning axborot olish, izlash va tarqatish huquq va erkinliklarini kafolatlashga qaratilgan milliy qonunlarni yaratishga asos bo'lib xizmat qiladi. Qiyinchiliklar jamiyatda demokratik tamoyillarning rivojlanishiga ta'sir qiladi. Ikkinchidan, ko'pchilik rahbarlaringiz matbuotdan qo'rqishadi.O'zbekiston Prezidentining so'zlariga ko'ra, bu qo'rquv malakaning yetishmasligi va savollarga munosib javob bera olmaslikdan boshqa narsa emas. Bunday holatlar, go'yo jamoatchilikdan, jahon hamjamiyatidan yashiradigan narsamiz bordek, mamlakatimiz uchun noo'rin imidjning shakllanishiga olib keladi, bu esa noto'g'ri tasavvur hosil qiladi. Vaholanki, O'zbekistonning siyosati ochiq, ommaviy axborot vositalari esa mamlakatdagi islohotlarning borishi, uning natijalari haqida jamoatchilikni xabardor qilishga intiladi.Ma’lumki, demokratik jamiyatda matbuot, radio va televidenie davlat siyosatiga ma'lum darajada ta'sir ko'rsatishi, siyosiy jarayonning tarkibiy qismiga aylanishi kerak. Biroq bugun mahalliy matbuot talabalar auditoriyasining (tinglovchi, tomoshabin) juda kichik qismini qamrab olgani va mamlakatimiz ijtimoiy hayotiga sezilarli ta’sir ko'rsatayotganini ko'ramiz. Jamoatchilik fikrining roli va uning ommaviy axborot vositalarida aks etishini yangicha tushunish vaqti keldi. Uning ilg'or kuchlarining ta'sirini chuqur tahlil qilish kerak. Ana shunday yondashuv asosidagina ommaviy axborot vositalarining jamoatchilik fikriga ta’sir etish imkoniyatlarini tushunish, siyosiy jarayonga ta'sir etuvchi omil va sharoitlardan foydalanishni o'rganish mumkin bo'ladi.Rossiya Federatsiyasining ommaviy axborot vositalari to'g’risidagi qonunlari bugungi kunda faqat federal darajada 30 ga yaqin. 1995 yil 13 yanvardagi Davlat hokimiyati faoliyatini davlat ommaviy axborot vositalarida yoritish tartibi to'g'risida'gi Federal qonun tartibi 7 bir qator l г ommaviy axborot vositalari vakillarini, birinchi navbatda elektron matbuotni tartibga soladi. Rossiya Federatsiyasi Jinoyat kodeksining 144-moddasida jurnalistning kasbiy faoliyatiga to'sqinlik qilish (3 yilga ozodlikdan mahrum qilish va muayyan lavozimni egallashni taqiqlash) uchun qat’iy choralar ko'riladi. Rossiya Federatsiyasi Jinoyat kodeksining 129 va 130- moddalarida ommaviy axborot vositalari orqali haqorat qilish va tuhmat qilish uchun yuqori darajadagi jinoiy javobgarlik nazarda tutilgan. Rossiya Federatsiyasi Jinoyat kodeksining 137- moddasida shaxsiy yoki boshqa shaxsiy manfaatlar uchun va shaxsning qonuniy huquqlari va erkinliklariga zarar etkazadigan ommaviy axborot vositalari orqali shaxsiy yoki oilaviy sirlarni oshkor qilish bo’yicha qat’iy choralar ko'riladi. Rossiya Federatsiyasi Jinoyat kodeksining 282- moddasi milliy, irqiy yoki diniy adovatni qo'zg'atish uchun ommaviy axborot vositalaridan foydalanganlik uchun jinoiy javobgarlikni tartibga soladi.Rossiya Federatsiyasi Fuqarolik Kodeksida ommaviy axborot vositalarining faoliyatini tartibga soluvchi bir qator moddalar ham mavjud (sha'n, shaxsiy qadr-qimmatni himoya qilish, ma'naviy zarar). Ommaviy axborot vositalarini huquqiy tartibga solish Rossiya Federatsiyasi va uning sub'ektlarining birgalikdagi boshqaruvi ostida Rossiya Federatsiyasining 72-moddasiga muvofiq amalga oshiriladi.1996- yildagi Fuqarolik va siyosiy huquqlar to'g'risidagi xalqaro paktda har kirn "milliy chegaralardan qat’iy nazar axborot va g'oyalarni izlash, olish va tarqatish" erkinligini ta’kidlaydi. 1950-yilda qabul qilingan "Inson huquqlari va asosiy erkinliklarini himoya qilish to'g'risida"gi Konventsiyada har kimning "davlat organlari aralashuvisiz va davlat chegaralaridan mustaqil ravishda axborot va g’oyalarni olish va tarqatish” huquqi mustahkamlangan. Shuningdek, Transchegaraviy televideniye bo’yicha 1989-yildagi Yevropa konventsiyasi va Yevropa Kengashining Davlatlar parlamentlarining ommaviy axborot vositalari bilan aloqalari to'g'risidagi 20820-sonli rezolyutsiyasi taqdimotini ham hisobga olishimiz kerak. 1994 yildan beri Rossiya Federatsiyasi Prezidenti huzuridagi Axborot nizolari bo’yicha sud palatasi davlat organi hisoblanadi. Uning asosiy vazifasi Rossiya Federatsiyasi Prezidentiga ommaviy axborot vositalari sohasidagi konstitutsiyaviy vakolatlarini samarali amalga oshirishda yordam berishdir.Germaniya Konstitutsiyasining 5-moddasida "Har kim o'z fikrini og'zaki, yozma va tasvirlar orqali ifoda etish va tarqatish hamda hamma uchun ochiq bo'lgan manbalardan ma'lumot olish huquqiga ega. film. Hech qanday senzura yo’q.1967 yil 21 dekabrdagi Avstriya Federatsiyasi qonunining 13- moddasida (1974 va 1989 yillardagi tahrirda) shunday deyilgan: "Har kim o'z fikrini og'zaki, yozma , matbuot va badiiy vositalar orqali ifoda etish huquqiga ega.Matbuotni ruxsat berish tizimi orqali tsenzura yoki cheklash mumkin emas. Mahalliy nashrlarga ma’muriy pochta taqiqlari qo’llanilmaydi .Ozarbayjon Respublikasi Konstitutsiyasining 50-moddasida: "Har kim qonuniy ravishda axborot izlash, olish, tarqatish, to'plash va tarqatish huquqiga ega.Ommaviy axborot vositalari erkinligi kafolatlangan. Ommaviy axborot vositalarida, shu jumladan matbuotda davlat tsenzurasi taqiqlangan.Jazoir Konstitutsiyasining 19-moddasida shunday deyilgan: "Respublika matbuot va boshqa ommaviy axborot vositalari erkinligini, birlashish huquqini, so'z va fikr erkinligini, shuningdek, harakat erkinligini kafolatlaydi".
Fuqarolarning axborot erkinligi to’g'risidagi qonun hujjatlarini ishlab chiqish bugungi kunda demokratik davlatning umume'tirof etilgan standartlaridan biridir. Fuqarolarning axborot olish erkinligiga bo'lgan talabi fuqarolarning konstitutsiyaviy huquqlaridan tashqari quyidagi natijalar
bilan bevosita bog'liq:
davlat hokimiyatining ochiqligi va siyosiy yo nalishning aniqligi;
korruptsiyaga oid huquqbuzarliklar ehtimolining pastligi;
ma'muriy madaniyat va xodimlarning o'sishi
o'z faoliyati to'g'risida jamoatchilikka hisobot berish;
davlat boshqaruvi samaradorligini oshirish;
ochiq hukumatning jamoatchilik tomonidan tan olinishi;Bugungi kunga qadar 50 dan ortiq mamlakatlarda axborot erkinligi to'g'risidagi qonunlar qabul qilingan. Hozirgi vaqtda ularning aksariyati keyingi yilda qabul qilingan. 30 dan ortiq mamlakatlar esa xuddi shunday qonunni qabul qilish arafasida.Birinchi guruh mamlakatlariga quyidagi davlatlar kiradi:MDH: Armaniston(2003), Groziya(1999), Moldova(2000), Tojikiston(2002), Ozbekiston (2002), Ukraina(1992). Yevropa: Avstriya(1987), Albaniya(1 999), Belgiya(1994), Bosniya va Gersogovina(2000), Buyuk Britaniya(2000), Vengriya(1992), Gretsiya(1999), Daniya (1985), lrlandiya(1997), lslandiya(1 996), Ispaniya (1992), ltaliya(1990), Latviya(1998), Litva (2000), Lixtenshteyn(1999), Niderlandiya (1978), Norvegiya(1970), Polsha(2001), Portugaliya(1993), Ruminiya(2001), Serbiya(2004), Slovakiya(2000), Sloveniya(2003), Finlandiya(1 999), Fransiya(1978), Xorvatiya(2003), Chexiya(1999), Shvetsiya(1 766,1 949), Estoniya(2000).Shimoliy Amerika: Kanada(1983), AQSH(1966). Lotin Amerikasi: Kolumbiya(1985), Meksika(2002), Panama(2002), Peru(2002), Trinidad va Tobago(1 999), Yamayka(2002).0siyo, Avstraliya va Okeaniya: Avstraliya(1982), lsroil(1998), Hindiston(2003), Yangi Zellandiya(1982), Pokiston(2002), Tailand(1 997), Turkiya(2003), Janubiy Koreya(1996), Yaponiya(1 999). Afrika: Beliz(1 994),3imbabve(2002), JAR(2000).Axborot erkinligi to'g'risida qonun qabul qilish arafasida turgan mamlakatlarga kelsak, ularga quyidagi mamlakatlar kiradi:MDH: Ozarbayjon va Qirg'iziston Yevropa: Germaniya, Makedoniya, Shveytsariya Lotin Amerikasi: Argentina, Barbados, Braziliya, Gvatemala, Dominikan Respublikasi, Nikaragua, Paragvay, Salvador, Urugvay, Ekvador. Osiyo, Avstraliya va Okeaniya: Bangladesh, Indoneziya, Nepal,Tayvan, Fidji, Fillipin, Papua-Yangi Gvineya, Shri-Lanka.Afrika: Botsvana, Gana, Keniya, Lesoto, Malavi, Mozambik, Namibiya, Nigeriya, Tanzaniya, Uganda, Efiopiya. Bundan xulosa qiladigan bo'lsak bugungi kunda fuqarolarning axborot erkinligini kun tartibiga qo'ymagan biror- bir davlat (Xitoydan tashqari) qolmadi.Jahon hamjamiyati axborotlarni erkin tarqatish huquqiga doimo maxsus urgu berib, bu huquqni inson va fuqarolarning asosiy huquqlaridan biri deb unga alohida e'tibor, alohida himoya zarur deb hisoblaganlar. Bu shu bilan bog'liqki, axborotni erkin tarqatish va olish huquqini himoya qila turib, jamiyat o'zining jamiyatda sodir bo'layotgan ijtimoiy munosabatlar, ularning ozgarishlari, jamiyatni boshqarish faoliyati haqida obyektiv ma'lumotlarga ega bo'lish huquqini himoya qiladi.Jahon hamjamiyati allaqachon teleradioeshitttirishlarni о z ichiga olgan ommaviy axborotni tarqatishning asosiy tamoyillarini yegishli aktlarda ishlab chiqqan.
1978- yilgi Ispaniya Konstitutsiyasining 20- moddasida aytiladi:
Quyidagi huquqlar tan olinadi:
a) g'oya, fikr va qarashlarni yozma, og'zaki yoki boshqa usullar orqali erkin fikr bildirish va tarkatish
d) ixtiyoriy vositalar orqali axborotlarni tarqatish va olish...
2. Bu huquqlarni amalga oshirish hech qanday senzura bilan chegaralanmaydi.spaniya Konstitutsiyasida bu huquqlar asos bo'luvchi harakterga ega deb ko'rsatilgan va ularni himoyasi davlatning barcha organlari va mansabdor shaxslariga taaluqli deb kursatilgan. Ispaniya Konstitutsiyasida Yuqorida keltirilgan huquqlarni protsessual garantiyalari ham mavjud: Sud himoyasi tez va yengil sud jarayoni bilan amalga oshiriladi. Shuningdek ushbu huquqlar himoyasi bo'yicha Ispaniya KOnstitutsiyaviy Sudiga uchrashish mumkin.Shvetsiyada Matbuot erkinligi haqida Akt hamda fikr erkinligi haqida qonun muhim hisoblanadi va Shvetsiya konstitutsiyasining bir qismini tashkil etadi. Konstitutsiyaning 2 bobida "Asosiy huquq va erkinliklar” aytiladi:Har bir fuqaroga uning jamiyat bilan aloqasida quyidagilar yaratib berilishi kerak:Fikrlash erkinligi: axborotni yozma, og'zaki, radio yoki boshqa vositalar orqali tarqatish erkinligi.Matbuot erkinligi va radio, televideniye va analog ommaviy axborot vositalarida so'z erkinligini cheklash "Matbuot erkinligi to'g'risida"gi qonun va "So'z erkinligi to'g'risida"gi asosiy qonunga muvofiq amalga oshiriladi".
Oz navbatida, Fikr erkinligi to'g'risidagi asosiy qonunda shunday deyilgan: "§ 1. Har bir Shvetsiya fuqarosi radio, televidenie va boshqa ommaviy axborot vositalarida so'z erkinligi to'g'risidagi amaldagi Asosiy qonunga muvofiq jamoatchilik bilan muloqot qilish huquqiga ega." Shu kabi vositalar orqali. vositalar, shuningdek, filmlar, videolar va boshqa mobil sahnalarda shuningdek,har qanday mavzu bo'yicha ma'lumot beradi.Kanadada matbuot hokimiyatdan mustaqil ravishda faoliyat olib boradi, senzuraga yol qo'yilmaydi. Fikr bildirish erkinligi 1982 yili Kanada huquqlar va erkinliklar Hartiyasini qabul qilinishi bilan ornatib qoyilgan. Hartiyada har bir kishiga fikr, qarashlar va ularni yetkazish, hamda ' matbuot va boshqa vositalar erkinligi" belgilab qoyilgan. Kanadadagi teleradioeshittirishlarni tartibga soluvchi asosiy huquqiy akt bu 1967-1968 yillarda qabul qilingan Kanada radioeshittirishlar soxasidagi siyosat yuritishi to'g'risidagi Qonun hisoblanadi.Ko'pgina rivojlangan demokratik davlatlarda davlatning tele va radioeshittirish faoliyatini tartibga solish, shaxslar va fuqarolarning axborot olish va tarqatish erkinligini himoya qilish uchun maxsus davlat organlari tashkil etilgan. Bunday idoralar davlat tomonidan axborot olish va tarqatish erkinligini himoya qilishning davlat kafolati hisoblanadi. Bunday davlat organlari har qanday bevosita korporativ manfaatlardan xoli bo'lib, maxsus qonunlar asosida faoliyat yuritadi. Shu ma'noda bu organlar jamiyatning ma’lum guruhlari yo'lida emas, balki jamiyat yo'lidadir. Bunday organlarni tayinlash ko pincha ijro etuvchi hokimiyat, hukumat yoki profil vazirining zimmasiga tushadi. Ba’zi hollarda parlamentlar o xshash vakolatlarga ega, shu jumladan Bolgariyada, Chexiya, Estoniya, Islandiya, Litva, Slovakiya, Sloveniya va Turkiya. Boshqa hollarda, bunday vakolat Frantsiya, Ruminiya va Polsha kabi ijro etuvchi hokimiyatga tegishli. Ayrim hollarda bu huquq ikki davlat boshqaruv tizimi o'rtasida bo'ladi. Avstriya va Portugaliya kabi ba’zi mamlakatlarda sudlar ham bunday davlat organlarini tayinlashda ishtirok etadilar. Ayni paytda yuqori martabali sudyalar ham shunday rolni o z zimmalariga ola boshlaydilar. Misol uchun, Italiyada qonun bunday lavozimni egallagan shaxs Konstitutsiyaviy sud yoki Davlat kengashi a'zosi bo’lishini talab qiladi. Shvetsiyada bunday amaldor va uning o’rinbosari tajribali sudyalar bo lishi kerak.
Va nihoyat, tayinlash jarayonida jamoat tashkilotlarining ta'siri (Avstriyada Televidenie va radioeshittirishlar to’g’risidagi qonunni nazorat qilish komissiyasi, Germaniyada ARD va SDF, Kiprdagi Teleradiokompaniyalar bo'yicha maslahat organi, Irlandiyada Irlandiya radioeshittirish idorasi). Xulosa qilib aytganda, bu organlar maslahat xarakteridagi vakolatlarga ega bo'ladi.Fransiyada televideniye va radioeshittirish huquqi mustaqil davlat organi - Oliy Kengash (AKK) ga berilgan bo'lib, u Fransiya Respublikasining "Erkin eshittirish to'g'risida"gi qonuni bilan belgilanadi. OK Prezident (Ma’muriyat) va Hukumatdan mustaqil mustaqil davlat organi maqomiga ega. 1990-yillarning o'rtalarida OK a'zolari soni 300 nafarni tashkil etdi. OK texnik qomitalar va komissiyalarni yaratadi. Texnik xizmatni direktor boshqaradi.O'zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti I.A.Karimovning 2010-yil 12-noyabrda bo'lib o'tgan Oliy Majlis palatalarining qo'shma majlisidagi "Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi"ga bag'ishlangan ma'ruzasi, xususan, strategik vazifalar. Ommaviy axborot vositalari uchun yana bir muhim davrni boshlab berdi.Davlatimiz rahbari o'z ma'ruzasida "Demokratik jarayonlarni yanada chuqurlashtirish, aholining siyosiy faolligini oshirish, fuqarolarning mamlakatimiz siyosiy-ijtimoiy hayotidagi amaliy ishtirokini ta'minlash, albatta, bizda aniq tasavvurga egamiz, bular. Ommaviy axborot vositalarini sodir bo'layotgan voqealar yuzasidan o'z nuqtai nazari va pozitsiyasini erkin ifoda etish platformasiga aylantirmasdan turib, maqsadlarga erishib bo'lmaydi", - dedi u siyosiy saviyani shakllantirishda asosiy vositalardan biri bo'lgan. O'tgan davr barcha sohalar qatori ommaviy axborot vositalari uchun ham serqirra rivojlanish davri bo'ldi. Mustaqillikka erishgach, birinchi navbatda, sohaning huquqiy asoslariga e'tibor qaratilib, rivojlangan davlatlar tajribasini o'rganish boshlandi. Ommaviy axborot vositalari faoliyatining xalqaro huquqiy asosini Inson huquqlarining xalqaro umumjahon deklaratsiyasi, Fuqarolik va siyosiy huquqlar to'g'risidagi xalqaro pakt, O'zbekiston Respublikasining xalqaro tashkilotlar va boshqa davlatlar bilan axborot siyosati bo'yicha shartnoma va shartnomalari tashkil etadi. Ushbu huquqiy hujjatlar axborotni qidirish, olish, tarqatish jarayonlari va ommaviy axborot vositalari faoliyatini bevosita yoki bilvosita tartibga soluvchi normalardir.
Mustaqillik yillarida ommaviy axborot vositalari faoliyatini tartibga soluvchi quyidagi qonunlar qabul qilindi:

• 
  "Ommaviy axborot vositalari to'g'risida"gi qonun (2007 yil 15 yanvar);
  
• 
  "Axborot olish kafolatlari va erkinligi to'g'risida"gi qonun (1997 yil 24 aprel);
  
• 
  "Jurnalistika faoliyatini himoya qilish to'g'risida"gi qonun (1997 yil 24 aprel);
  
• 
  "Axborot erkinligi tamoyillari va kafolatlari to'g'risida”gi qonun (2002 yil 12 dekabr);
  
• 
  "Nashriyot ishi to'g'risida"gi qonun (1996 yil 30 avgust);
  
• 
  "Mualliflik huquqi va turdosh huquqlar to'g'risida'gi qonun (2006 yil 20 iyul);
  
• 
  "Reklama to'g'risida"gi qonun (1998 yil 25 dekabr);
  
• 
  «Axborotlashtirish to'g'risida»gi qonun (1993 yil 7 may);
  
• 
  Telekommunikatsiyalar to'g'risidagi qonun (1999 yil 20 avgust).
  

O'zbekiston Respublikasida ommaviy axborot vositalarining huquqiy asoslarini yaratishda asosiy manba sifatida Respublika Konstitutsiyasiga tayanildi. Konstitutsiyamizning 67- moddasida "Ommaviy axborot vositalari erkindir va qonunga muvofiq faoliyat yuritadi. Ular ma'lumotlarning to'g'riligi uchun belgilangan tartibda javobgar bo'ladilar. Hech qanday tsenzura yo'q ' bu ommaviy axborot vositalarining mutlaq huquqiy erkinligining kafolati hisoblanadi.Mazkur qoidaga muvofiq, O'zbekiston Respublikasining "Ommaviy axborot vositalari to'g'risida"gi Qonunining 7-moddasida "O'zbekiston Respublikasida ommaviy axborot vositalarini senzura qilishga yo'l qo'yilmaydi. E'lon qilingan xabar va materiallar oldindan kelishib olinishini, shuningdek, ularning matni o'zgartirilishi yoki umuman nashrdan olib tashlanishini (efirga chiqarilmasligini) talab qilishga hech kimning haqqi yo'q.
1991-yilda O'zbekistonda 395 ta ommaviy axborot vositalari mavjud edi. Mustaqillik yillarida yaratilgan keng sharoitlar tufayli bugungi kunda ommaviy axborot vositalarimiz soni 1461 tani (01.06.2016 yil holatiga) tashkil etadi. Bular: 686 ta gazeta, 300 ta jurnal va 96 ta teleradiostansiyalar va boshqalar.Bugun mamlakatimizda nodavlat ommaviy axborot vositalari jadal rivojlanmoqda. Tele va radiokanallardan tashqari veb-saytlar ham ommaviy axborot vositalari sifatida ro’yxatdan o’tgan. 2016-yil 1-iyun holatiga ko'ra, 359 ta veb-sayt OAV sifatida ro'yxatga olingan. Teleradiokanallar va veb-saytlarning 85 foizi nodavlat ommaviy axborot vositalaridir.Ayni paytda nodavlat bosma ommaviy axborot vositalari umumiy bosma ommaviy axborot vositalarining 62,7 foizini tashkil etadi. Ommaviy axborot vositalari O'zbekistonda yashovchi xalqlarning 7 tilida hamda siyosiy-ijtimoiy, iqtisodiy, ma’naviy-ma'rifiy, sport kabi 20 dan ortiq mutaxassisliklar bo'yicha faoliyat yuritadi. Bunday salmoqli o'zgarishlar sohadagi qonunchilik mexanizmini yanada takomillashtirish, ularning erkin faoliyat yuritishi uchun zarur shart-sharoit yaratishni taqozo etmoqda. Davlatimiz rahbari Oliy Majlis palatalarining 2010-yil 12 -noyabrda bo'lib o'tgan navbatdagi qo'shma majlisida "Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi"da axborot sohasiga yana bir bor e'tibor qaratgani e'tiborga molik.