Yordamchi va

Ma’ruza № 7


YORDAMCHI VA
ORALIQDA QOLGAN SO‘ZLAR


YORDAMCHI SO'ZLAR


Atash ma'nosiga ega bo'lmagan, ma’lum so'roqqa javob bo'lmaydigan, gap bo'lagi vazifasida kelmaydigan so'zlar yordamchi so'zlar hisoblanadi.
Akademik litsey ta’rifi:
Leksik ma’nosini yo'qotib, grammatik ma’no ifodalashga o'tgan, ma’lum so'roqqa javob bo'lmaydigan so'zlar borki, bunday so'zlar yordamchi so'zlar deb yuritiladi.
Yordamchi so'zlar mustaqil so'zlar bilan qo'shimchalar oralig'ida turgan grammatik vositalardir.Masalan,Hammasini tinglardim, ammo o'xshashini topmasdim aslo. (H. Olimjon)
Yordamchi so'zlar mustaqil so'zlarni yoki gaplarni bir-biriga bog'lash, ularning ma’nolariga qo'shimcha ma’no yuklash vazifalarini bajaradi. Yordamchi so'zlargako'makchi,bog'lovchivayuklamalarkiradi.
KO'MAKCHILAR VA ULARNINGUSLUBIY XUSUSIYATLARI
So'zlarning o'zaro grammatik va mazmuniy munosabatini ifodalash uchun ishlatiladigan yordamchi so'zlarga ko'makchilar deyiladi.
Masalan: Vatan uchun to’kkali yo'qmi bir qoshiq qoning? (H. Olimjon)
Yuqoridagi gapdaVatanso'zinito'kkalife’liga grammatik va mazmuniy tomondan bog'lash maqsadidauchunyordamchisi ishlatilmoqda.
Ko'makchilar ot, olmosh, harakat nomi va sifatdoshlardan keyin kelib, ularni hokim so'zga tobelantirib bog'lash uchun xizmat qiladi. Ulargabilan,uchun, kabi, singari, orqali, sayinkabi so‘zlar kiradi.
Ko'makchilar tarixan mustaqil so'zlar bo'lib, hozirgi kunda leksik ma’nosini yo'qotgan va grammatik ma’no ifodalashga o'tgan so'zlardir.
Mustaqil ma’nosini yo‘qotish darajasiga ko'ra, ko'makchilar ikki guruhga bo'linadi:
1) sof(asl) ko'makchilar; 2) vazifadosh ko'makchilar.