Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети ахборот технологиялари факультети


Ўн олтилик саноқ системасида купайтириш



Download 2,04 Mb.
bet9/36
Sana07.07.2022
Hajmi2,04 Mb.
#754814
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   36
Bog'liq
informatika maruza

Ўн олтилик саноқ системасида купайтириш амали жадвали

*

1

2

3

4

5

6

7

8

9

А

В

С

D

E

F

1

1

2

3

4

5

6

7

8

9

A

B

C

D

E

F

2

2

4

6

8

A

C

E

10

12

14

16

18

1A

1C

1E

3

3

5

6

7

8

9

A

B

C

D

E

F

10

11

12

4

4

8

С

10

14

18



20

24

28



30

34

38



5

5

А

F

14

19

1E

23

28

2D

32

37

3C

41

46

4B

6

6

C

12

18

1E

24

2A

30

36

3C

42

4B

4E

54

5A

7

7

E

15

1C

23

2A

31

38

3F

46

4D

54

5B

62

69

8

8

10

18

20

28

30

38

40

48

50

58

60

68

70

78

9

9

12

18

24

2D

36

3F

48

51

5A

63

6C

75

7E

87

A

A

14

1E

28

32

3C

46

50

5A

64

6E

78

82

8C

96

B

B

16

21

2C

37

42

4D

58

63

6E

79

84

8F

9A

A5

C

С

18

24

30



48

54

60



78

84

90



A8

B4

D

D

1A

27

34

41

4E

5B

68

75

82

8F

9C

A9

B6

C3

E

E

1C

2A

38

46

54

62

70

7E

8C

9A

A8

B6

C4

D2

F

F

1A

2B

3C

4B

5A

69

78

87

96

A5

B4

C3

D2

E1

Демак, саноқ система ЭҲМнинг арифметик-мантиқий ва физик асосини ташкил этади. ЭҲМнинг тузилиши, уларда дастурлаштириш с/с билан чамбарчас боғлиқ.


Назорат топшириқлари:

  1. Информатика фани нимани ўрганади?

  2. Информатика фанини бошқа фанлар билан узвий боғлиқлиги

3. Компьютерларнинг амалда неча тури мавжуд.
4. Информатиканинг асосий ташкил этувчилари
5. ЭҲМнинг авлодлари ва уларнинг элементлар базаси.
6. Фон Нейман принципи.
7. Саноқ системалар ва улар устида амаллар.

Маъруза -2.
Мавзу: Компьютерлар - информатиканинг техник асоси.
Компьютерларнинг техник таъминоти.
Режа:

  1. Компьютер ҳақида умумий маълумот. Компьютерларни синфлаш.

  2. Шахсий компьютерларнинг тузилиши ва яратилиши.

  3. Компьютернинг ишлаш принципи ва ташкил этувчилари.

  4. Компьютерларнинг асосий ва қўшимча қурилмалари ва уларнинг вазифалари.

  5. Кодлаш. Кодлаш усуллари.



Компьютер – инглизча сўз бўлиб, у ҳисобловчи демакдир. Гарчанд у ҳозирда ҳисобловчи бўлмасада, матнлар, товуш, видео ва бошқа маълумотлар устида хам амаллар бажаради. Шунга қарамасдан ҳозирда унинг эски номи – компьютер сақланган. Унинг асосий вазифаси турли маълумотларни қайта ишлашдан ибора. Аввало шуни айтиш лозимки, кўпчилик тушунчасида гўёки биз кундаликда фойдаланиладиган фақат ШК бор холос. Бунга албатта сабабларн кўпю. Шулардан бири ҳозирги замон ШК лари илгари универсал деб ҳисобланган компьютерлардан тезлиги ва хотира хажми жихатидан анча ошиб кетган бўсада, иккинчи томондан кўп масалаларни ечиш учун бу компьютерлар фойдаланувчиларни қаноатлантиришидадир. Ҳозирги компьютер термини кўп учрасада, шу билан бирга ЭҲМ (Электрон Ҳисоблаш машиналари), ҲМ (ҳисоблаш машиналари) терминлари хам ҳаётда кўп ишлатилиб турилади. Аммо биз соддалик учун фақат компьютер терминидан фойдаланамиз. Компьютерларнинг амалда турли хиллари мавжуд:
Рақамли, аналогли (узлуксиз), рақамли-аналогли, махсуслаштрилган. Аммо, рақамли компьютерлар фойдаланилиши, бажарадиган амалларнинг универсаллиги, ҳисоблаш амалларининг аниқлиги ва бошқа кўрсаткичлари юқори бўлганлиги учун, улар кўпроқ фойдалинмоқда. Амалда эса ҳозир ривожланган мамлакатларда компьютерларнинг 5 гуруҳи кенг қўлланилмоқда. Компьютерларни хотирасининг хажми, 1 сек. да бажарадиган амаллар тезлиги, маълумотларнинг разряд тўрида (ячейкаларда) тасвирланишига қараб, 5 гурухга бўлиш мумкин:

  • супер компьютерлар (Super Computer)

  • блок компьютерлар (Manframe Computer)

  • мини компьютерлар (MiniComputer)

  • шахсий компьютерлар (PC- Personal Computer)

  • блокнот (Noutbook) компьютерлар.

Супер компьютерлар (ТОР 500 компьютерлар) – жуда катта тезликни талаб қиладиган ва катта хажмдаги масалаларни ечиш учун учун мўлжалланган бўлади. Бундай масалалар сифатида об хавонинг глобал прогнозига оид масалаларни уч ўлчовли фазода турли оқимларнинг кетишини ўрганиш масалалари, глобал информацион системалар ва хакозоларни келтириш мумкин. Бу компьютерлар 1 секундда ўн триллон амал бажаради. Супер компьютерларга АҚШ энергетика вазирлигининг Сандия лабораториясида ўрнатилган 9472 процессорли Intel ASCI Red компьютер системаси карвонбошлик қилмоқда.
Шуни қайд лозимки, суперкомпьютерларнинг маълум йўналиш масалаларини ечишга қаратилган турлари хам мавжуд.
Бу ерда компьютерлар тезлигини ўлчови – Linpacr parallel тестида
1 TFLOPS-бу 1000 GFLOPSга тенг, 1 GFLOPS эса-1000000 FLOPS га,
1FLOPS- секундига 1000 амалга тенг.
Хусусан бу компьютерлар ядро синовларини ва эскирган ядро қуролларини моделлаштиришда қўлланилади.

Рейтинг

Супер компьютер-
лар русуми

Ишлаб чиқарувчи давлат

Номлари

Процессор русуми

Қуввати
(GFLOPS)

1

Intel ASCI Red

АҚШ

Intel (АҚШ)

9472

1338

2

SGI ASCI Blue

АҚШ

SGI (АҚШ)

6144

634

3

SGI T3E1200

АҚШ

SGI (АҚШ)

1084

430

4

Hitachi SR 8000

Япония

Hitachi Япон

128

368

5

SGI T3E900

АҚШ

SGI

1324

264

Блок компьютерлар – фан ва техниканинг турли соҳаларига оид масалаларни ечишга мўлжалланган. Уларнинг амал бажариш тезлиги ва хотира хажми суперкомпьютерларникига қараганда бир-икки поғона паст. Буларга мисол сифатида АҚШ нинг CRAY (край), IBM 390, 4300, IBM ES/9000, Франциянинг Borrous 6000, Япониянинг М1800 русумли компьютерларини ва бошқаларни мисол қилиб келтириш мумкин.
Мини компьютерлар (кичик компьютерлар)- хажми ва бажарадиган амаллар тезлиги жиҳатидан блок компьютерлардан камида бир поғона пастдир. Шуни айтиш жоизки, уларнинг габарити (хажми) тобора ихчамлашиб, хатто шахсий компьютердек кичик жойни эгаллайдиганлари яратилмоқда. Бундай компьютерлар туркумига илк бор яратилган PDP-11 (Programm Driver Processor-дастурий бошқарув процессори), илгари ҳарбий мақсадлар учун ишлатилган VAX, SUN туркумли компьютерлар, IBM 4381, Hewlett Packard фирмасининг HP 9000 ва бошқа мини компьютерлар мисол бўла ролади.
Шахсий компьютерлар-ҳозирда кўпчилик фойдаланувчилар IBM русумидаги компьютерлардан кенг фойдаланишмоқда. IBM русумига мос компьютерлар деганда, хам программа таъминоти мослиги, техник т аъминоти мослиги, яъни бир-бирига мос келиши назарда тутилган. Бундай компьютерлар Pentium 3,4 ва 750-1000 мегагерцни, хотира хажми 64-128, 512 мегабайтни ташкил қилади.

У қуйидаги қурилмалардан ташкил топган:


- система блоки
- монитор
- клавиатура
- сичқонча
- ташқи қурилмалар.
ШЭҲМларни ташкил этувчи қурилмалари:

ДХ- доимий хотира


МП ёки СБ – марказий процессор
ТХ- тезкор хотира
МДТ- магнитли диск туплагич
МТТ- магнитли тасма туплагич
Система блоки- ясси (desktop) ёки минора (town) кўринишида ишлаб чиқарилади. Компьютернинг асосий қисмлари система блокида жойлашган бўлиб, улар қуйидагилардир:
Тезкор хотира (RAM- Random Access Memory –ихтиёрий кириш мумкин бўлган микропроцессор. Тезкор хотира қурилмаси регистрлардан ташкил топган.
Регистр-маълумотларни иккилик шаклида вақтинчалик сақлаб туриш учун мўлжалланган қурилма. Ҳар бир регистр ўз навбатида триггерлардан ташкил топган. Триггер-бу кичик конденсатор бўлиб, у электр токи билан зарядланган ҳолда , акс ҳолда 0 ни ифодалайди.
Регистрдаги триггерларнинг миқдори компьютерни неча разрядли эканини билдиради. Регистрлар-бу ячейкалар деб хам юритилади. Бу ячейкаларнинг хар бир разрядида бир бит ахборот жойлашади яъни 0 ёки 1
Разрядлар сони деганда бир вақтда қайта ишланадиган иккилик разрядлар сони тушинилади.
Қурилмалар назоратчилари (бу контролерлар, адаптерлар, электр манбаи билан таъминлаш блоки).
Юмшоқ диск қурилмаси (FDD-Floppy Disk Driver)
Қаттиқ диск қурилмаси (HDD-Hard Disk Driver)
Фақат ўқиш учун мўлжалланган лазер диск қурилмаси (CD-ROM Compact Disk Read Only Memory), шиналар, модем ва бошқа қурилмалардан иборат.
Система блокига унинг параллел (LPT) ва кетма-кет (COM) портлари орқали кўплаб ташқи қурилмаларни улаш мумкин.
Улар мос равишда LPT1, LPT4 ва COM1 – COM3 деб номланади. Одатда LPT портга принтер ва COM портга факс-модем, сичқонча ва бошқа қурилмалар уланади.
Монитор. Монитор (дисплей) компьютерда матн ва график маълумотларни тасвирлаш кўриш учун ишлатилади. Мониторларнинг хар хил кўринишлари мавжуд, яъни улар ўзидан чиқарувчи паст радиацияли (Lowe radiation) сўзларини учратиш мумкин.Шунинг учун инсон организимига тасъири жуда кам миқдорда бўлган 17-21 дюймли SVGA (Super Video Grafic Adapter-яъни катта видео график адаптер) мониторлар ишлаб чиқарилмоқда.
Тасвирлаш қобилияти экраннинг горизонтал ва вертикал нуқталар сони билан берилади. Масалан: 14 дюймли компьютерларда тасвирлаш қобилияти 800 х 600, 15 дюймли мониторда 1024 х 768, 17 дюймли мониторда 1280 х 1024 ва 21 дюймли мониторда 1600 х 1200. Бундан ташқари уларнинг яна бир хусусияти пикселлар сонининг катта-кичиклигидир. Тасвирлаш қобилияти 800 х 600 га тенг бўлган мониторларда пиксел 0,31 мм га , 1024 х 768 га тенг бўлган мониторларда эса пиксел 0,28 ёки 0,25 мм тенг бўлиши керак. Мониторнинг тез ишлаши адаптерга боғлиқ. Матн режимида монитор тез ишлайди, график режимда секинроқ ишлайди. Уларни тез ишлашини ўрнатиш мумкин.
Ҳозирги кунда 16, 32, 64 разрядли компьютерлар мавжуд. Разрядлар сони деганда бир вақтда қайта ишланадиган иккилик разрядлар сони тушунилади.
Модем. Компьютер телефон тармоғи орқали ахборот алмашиш мақсадида ишлаётганида, телефон тармоғидан олинган сигнални қабул қилувчи ва уни рақамли ахборотга айлантирувчи қурилма керак бўлади. Қурилманинг киришида ахборот модуляция қилинади, чиқишида эса демодуляцияга учрайди, шундан модем номи келиб чиққан. Модемнинг асосий вазифаси компьютердан келган сигнални телефон тармоғи иш частотаси диапозонига мос частотадаги электр сигналига айлантириб беришдан иборат. Бу тармоқнинг акустик каналини модем қуйи ва юқори частота йўллакларига ажратади. Қуйи частотали йўлак маълумотларни узатишда, юқори йўлакли частоталар эса қабул қилиш учун қўлланилади.
IBM русумидаги компьютерларни ишлаб чиқарувчи фирмалар:

Download 2,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   36




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish