Ўзбекистон Республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Ислом Каримов номидаги Тошкент давлат техника



Download 67 Kb.
bet1/2
Sana14.06.2022
Hajmi67 Kb.
#666700
  1   2
Bog'liq
TT Magnit va elektron kuchaytirgichlar


Ўзбекистон Республикаси олий ва ўрта махсус таълим
вазирлиги
Ислом Каримов номидаги Тошкент давлат техника
университети Олмалиқ филиали
" Электротехника ва электромеханика " кафедраси
Рўйхатга олиш
____________
<<_____>>_______2021 й
______________________
" Электротехника ва электроника" фанидан
МУСТАҚИЛ ИШ
Гуруҳ: 3A С-19 КИ
Бажарди: Юнусов А.
Қабул қилди: Юлдашев Х.


Олмалиқ 2021 й
Магнит ва электрон кучайтиргичлар
Режа :

  1. Кучайтиргичлар тавсифи.

  2. Магнит кучайтиргичлар.

  3. Электрон кучайтиргич

  4. Хулоса

  5. Фойдаланилган адабиётлар



Кучайтиргич -кучланиш, қувват ва бошқаларни ўзатадиган ёрдамчи манба енергиясидан фойдаланиб кучайтирадиган қурилма. Фойдаланиладиган енергия турига қараб електр, магнит, гидравлик, пневматик ва механиқ кучайтиргичлар бўлади. Бу турдагиқурилмаларнинг ўзгартгичлардан фар-қи, кучайтиргичда чиқаётган ва кираётган сигналлар орасидаги алоқа узлуксиз ва бир хил ишорали бўлади. Електромагнит тўлқин енергиясини оширадиган, електр импулеларини кучайтирадиган, асосий механизмнинг таъсир ку-чини оширадиган кучайтиргичлар бор. Кучайтиргичавтоматика, телемеханиқа, ҳисоблаш ва ўлчаш техникаси, радиоелектроника ва алоқадаги қурилмаларнинг , шунингдек, иш машиналари (електроенергетика, машинасозлик, транспортдаги) юритмаларининг асосий елементларидан бири
Хосил қилинган электр тебранишларни кучайтириш жуда мухим технологик жараёндир. Ўзаро алоқада электротехниканинг энг мухим масаласи ҳам шу кучайтириш жараёнига боғлиқ.
Электрон лампали ва транзисторли кучайтиргичларнинг иши вакуумли лампаларда бошқарувчи тўр ва транзисторларда электр тебранишларни кучайтириш хоссасидан фойдаланишга асосланган. Электрон лампали кучайтиргичларни ўрганишда, даставвал уч электродли электрон лампани ишлаш принцпини яхши ўрганиш керак. Электр тебранишларни кучайтирувчи қурилма паст частотани кучайтиргичлар (ПЧК) дейилади. Одатда частотаси f-50Гц-12кГц гача бўлган частоталар паст частоталар деб қабул қилинган.
Магнит кучайтиргич иши магнитловчи ферромагнитли материаллар характеристикалари чизиқсиз ишлатишига асосланган.
Пўлатдан иборат щалқали ўзаги, жойлашиш ўзагидаги чўлғам W ўрамлар сони билан мужассамланган.
(2-расм). Агар бу чўлғамда ўзгармас ток i ўтказсак, бу щолда у кучланиш бўйича магнит майдон щосил қилади.



1-расм. Халкали ўзак.
L- ўзакнинг ўртача узунлиги;
d - ўртача диаметри;
S - ишга тушиш ИТ ўзакнинг темир оқими.
Магнит майдон таъсири остида ўзак магнитланади ва унга Ф магнит лоток ўрнатилади.
Кўндаланг оқим S ўзагига 1 см юзадан ўтувчи магнит оқим, ўзи билан магнит индукция ва В щарфи билан белгиланувчи оқим зичлигини намоён этади.
Ф қ В х S
Оддий магнит кучайтиргични ишлаш принципини кўрамиз

2-расм. Оддий дроссел магнитли кучайтиргич схемаси.
Ёпиқ щолдаги бирлик чўлғам Wi орқали иккилик чўлғамларида трансформатор 1хю холостой юришида ток оқиб ўтади. Трансформаторлар иккилик чўлғами ни қарши ва кетма-кет улаймиз ЭЮК иккилик чўлғамини индукцияловчи катталик, фаза буйича қарама-қаршилик ва компенсация алоқаси билан бир щил бўладн. Бу щолда ЭЮК бирлик занжнрндагн ЭЮК трапсформаторлари нолга тенг бўлади.
Агар иккилик чўлғамлари охирлари озодлигини қиска ёпсак, унда ток бу чўлғамлардан оқмайди ва ток катталиги бирлик чўлғамида ўзгармайди.
Энди ўзгармас ток 1о ни трансформаторлар иккилик чўлғами ra узатамиз. Бу щолда ток чизиқсиз характерда ўзакларни эгри магнитланувида уларни динамик камайишига (ёки харакатланувига) мaгнит ўткирлиги М яъни (ўзгарувчи магнит поток учун ўткирлиги). Одатда бу билан индуктивлик Li транформаторнинг иккиламчи чўлғамларида камаядики агар у динамик магнит ўткирликка М формуладагидай боғланганда.

Бу ерда Li -бирлик чўлғамларидаги индуктивлик Генрида ўлчанувчи (Гн);
S - битта ўзакнинг кўндаланг оқим юзи (м );
1 - унинг ўртача узунлиги (м).
Бирлик чўлғамидаги Ii токи индуктивлигини камайиши билан бу чўлғамларда ўсади. Бу токнинг катталиги қуйидаги формулада аниқланади:

Бу ерда R-бирлик занжиридаги актив қаршилик (Ом).
Схемада бор бўлган қурилма келтирилгандан баланд бўлса, одатга кўра дроссел қўлланма ёки дроссел бошқариш деб аталади. Бунақаси қўлланиш даражасини ўзакларини ўзгариши уларни узгармас токда магнитлаш нули билан амалга оширади. Кенг чегарада Wi чўлғам индуктивлигини ўзгартириш мумкин.
Агар Wi чўлғамлари билан кетма-кет Rh юкланиш берилса, узуқли чизиқдан баланд кўрсатилган бўлса, унда оддий магнит кучайтиргич щосил бўлади. Шуни ўзгармас ток қуввати ёрдамида (катта бўлмаган), актив қаршилик бошқариш чўлғами W2 сарфланишини белгиланган катта қувватда, юкланиш занжирида, бошқариш мумкин.
Магнит кучайтиргичлар щаракати узакларни узгармас магнит оқими пайдо бўлишига асосланади.
Энди ток катталиги Ii ўзакниг Wi чўлғами оркали оқувчи, синусоидли кучланиш Un ни магнит материал хусусияти ва магнит индукция ташкил қилувчи ўзгармас катталикдан тақозо этишини аниқлаймиз.
Кучланишни ихтиётсиз тушиб кетишини R чўлғами қаршиликларида магнит индукция тартибда синусоидал қонунга ва Вт амлитуда белгиланишига эга бўлганда щисобга олиш мумкин.
Ўзгармас ток (Воқо) билан магнитланишни йўқлиги кучланиш майдони Н амплитудаси ва ток амплитудаси кам бўлади, агар магнитни қўлланиш баланд бўлса. Бу қанчалик ўзак материали эгри магнитлануви зўр бўлишидан келиб чиқади.
Бу холда Wi чўлғамдаги эгри магнитлануси токи Ii чизиқсиз характерга синусоидал кучланиши чўлғам босилишида сииусоидал қонунсиз ўзгаради.
Магнит кучайтиргичда киришдаги сигнал (кучаювчи сигнал) чиқишдаги кучайтиргич индуктивлигини ўзгартиради.
Чизиқ кўринадики индуктивликни ўзгариши ток катталигига таъсир қиладики фақат ўзгарувчанг ток занжирида, шунинг учун магнит кучайтиргич занжир кучланиши ўзгарувчанг ток манбаъсидан озиқланиши керак. Кучайтиргич киришига узатилувчи сигналлар ўзгармас ток сифатида қандай бўлса, ўзгарувчи токда щам шундай бўлиши мумкин, тўғирлагич кетма-кетлиги билан. Бундай щолларда кучаювчи кучланиши ўзгармас бўлса, юкланиш занжирига туғрилагич уланади.
Юкланиш занжиридаги озиқланиш ўзгарувчи ток манбасида намоён бўлади.
Магнит кучайтиргичларнинг афзалликлари:
Магнит кучайтиргичлар катта хизмат вақти билан ажраладилар. Ишда ишончлиги ва белгиланган юкланишларга йўл қўядилар. Электрон кучайтиргичлардан ажралган щолда магнит кучайтигичлар тахминан қизишда мухтожлик сезишдилар ва озиқланиш манбаси ёқилгандан кейинги щаракатига тайёр бўладилар.
Магнит кучайтиргич ФИКси белгиланган катта электронлиларга қараганда. Магнит кучайтиргичларда кучайиш куввати битта касадкада 1000-1000000га етиши мумкин.
Айтиб ўтилган магнит кучайтиргичлар афзалликлари сабабли автомат тўғрилаш қурилмалари, бошқариш ва назоратда кенг қўлланилади (локомотивларда).
Магнит кучайтиргич камчиликларига қуйидагилар киради:
1. Белгиланган инерциялик, бошқариш чўлғамларидаги индуктивликни шартлиги.
2. Магнит кучайтиргичларни кучайиш коэффициенти қуйидагилар щисобига ошган бўлиши мумкин:
3) Махсус магнит қатлам ишлатилишига (пермеллойн);
4) Ўзгарувчан токнинг ошган частотаси 400-500 гцгача қўланилганда;
5) +айтма алоқа қўлланилишига;
6) Пермеллойли ўзак ўша таъсирчангликни ўзгаришини олишга рухсат беради. Тронсформатерни пўлатда щам, лекин кичик магнитлануви билан.
7) Озиқланиш частотаси ошиши кучайиш коэффициептини пропорционер ошишига олиб келади.
8) (МК) Магнит кучайтиришда ўзгармас ток белгиланиши катталанишида ампер ўрамлар ўсади, чўлғам щамма алоқасини щосил қилади. Бу щолда, амперўрамлар камаяди ва ўзгармас ток бошқариш чўлғами ўлчамлари билан.
Автоматик бошқариш тизимлари, радиотехника, радиолокация ва бошқа тизимларда кичик қувватли сигналларни кучайтиргичлардан фойдаланилади.
Кичик қувватли ўзгарувчан сигналнинг параметрларини бузмасдан доимий кучланиш манбаининг қуввати ҳисобига кучайтириб берувчи қурилма кучайтиргич деб аталади. Кучайтиргич қурилмаси кучайтирувчи элементи, резистор, конденсатор чиқиш занжиридаги доимий кучланиш манбаи ҳамда истеъмолчидан иборат. Битта кучайтирувчи элементи бўлган занжир каскад деб аталади. Кучайтирувчи элемент сифатида қандай элемент ишлатилишига қараб кучайтиргичлар электрон, магнитли ва бошқа хил турларга бўлинади. Иш режимига кўра улар чизиқли ва ночизиқли кучайтиргичларга бўлинади. Чизиқли иш режимида ишловчи кучайтиргичлар кириш сигнали шаклини узгартирмасдан кучайтириб беради. Чизиқли бўлмаган иш режимида ишловчи кучайтиргичларда эса кириш сигнали маълум кийматга эришганидан сўнг чиқишдаги сигнал ўзгармайди. Чизиқли режимда ишлайдиган кучайтиргичларнинг асосий тавсифи, амплитуда частота тавсифи (АЧТ)дир. Бу тавсиф бўйича кучайтириш коэффициентини модули частотага қандай боғликлигини кўрсатади. АЧТсига кўра чизиқли кучайтиргичлар товуш частоталар кучайтиргичи (ТЧК), қуйи частоталар кучайтиргичи (ҚЧК), юқори частоталар кучайтиргичи (ЮЧК), секин ўзгарувчан сигнал кучайтиргичи ёки ўзгармас ток кучайтиргичи (ЎТК) ва бошқаларга бўлинади.


Хулоса
.
Кучайтиргичлар ичида електр сигнали кучайтиргичлари енг коп тарқалган бўлиб, уларда бошқарувчи ва бошқарилувчи енергия електр енергиясидан иборат болади. Бу кучайтиргичлар електрон, електромеханик, магнит ва бошқа тур кучайтиргичларга бўлинади. Улардан електрон кучайтиргичлар универсаллиги, қатор сифатли характеристикаларга ега бўлиши би-лан бошқа кучайтиргичлардан устун туради. Шунинг учун улардан жуда кўп радиоелектрон ва бошқа масалаларни ҳал қилишда кенг фойдаланилади. Қўлланиладиган ўрни, вазифаси ва бошқа белгиларига қараб жуда кўп турдаги електрон кучайтиргичлар ишлаб чиқарилади ва турлича номлар билан юритилади. Чизиқли бўлмаган актив element қаршилиги бўлиб, занжирнинг киришига (пунктир чизиқ) бошқарувчи кучланиш ёки ток таъсир етганда катталиги ўзгариб боради. Бу ўзга - риш жуда кенг оралиқда бўлиб, манба енергияси сарф бўлмаган ёки жуда оз миқдорда сарф бўлган ҳолда содир бўлади.



Download 67 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish