Ўзбекистон республикасида автомобиль транспортида йўловчилар ва багаж ташиш қоидаларини ҳамда автобусларда йўловчилар ташиш хавфсизлигини таъминлашга доир талабларни тасдиқлаш ҳАҚида

3-§. Автотранспортда юриш шартлари
51. Йўловчиларнинг шаҳар атрофи йўналишларида автотранспорт воситаларида юриши ушбу Қоидаларнинг 26—28 ва 30-31-бандларига мувофиқ амалга оширилади.
52. Шаҳарлараро йўналишларда ташишда автотранспорт воситасидаги йўловчилар сони ўриндиқлар сонидан ошмаслиги керак.
53. Ҳайдовчининг иш вақти давомийлиги 9 соатдан ортиқ ёки йўналиш масофаси 400 км ва ундан кўп бўлганда йўловчилар ташилаётган автобусда ҳайдовчининг дам олиши учун жой жиҳозланган бўлиши ва қатновга икки нафар ҳайдовчи чиқарилиши керак.
54. Автотранспорт воситаси ҳайдовчиси қатнов жадвалида назарда тутилган автовокзаллар (автостанциялар)даги назорат шохобчаларида ва автокассаларда ёхуд охирги манзилларда чипталарни ҳисобга олиш варақасида келиш ва кетиш вақти, шунингдек сотилган чипталар сони тўғрисида белги қўйдириши шарт.
55. Шаҳарлараро йўналишларда ташиш йўловчиларни мажбурий равишда чипталар билан таъминлаган ҳолда автовокзаллар (автостанциялар) ёки ташувчилар томонидан махсус ташкил этилган жўнаш ва келиш манзиллари орқали амалга оширилади.
Шаҳарлараро ва халқаро автобус йўналишларида йўловчилар қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда мажбурий равишда суғурта қилинадилар.
56. Ташиш автовокзаллар (автовокзаллар) орқали амалга оширилганда ташувчи қуйидагиларга мажбур:
автобусларни уларнинг жўнашидан кечи билан 20 дақиқа олдин автовокзал (автостанция)га чиқариш;
навбатчи диспетчерга ҳайдовчиларнинг автобусни бошқариш ҳуқуқига гувоҳномани, йўл ва чипталарни ҳисобга олиш варақаларини, қатнов жадвалини ва йўналиш схемасини кўрсатиш;
ишда фойдаланиладиган автотранспорт воситасига лицензия (лицензия карточкаси) мавжуд бўлишини таъминлаш.
57. Автовокзал (автостанция)нинг навбатчи диспетчери ҳайдовчи ҳужжатларини тегишлича текширгандан кейин:
а) қуйидагиларга:
кассирларга — транспорт воситасига чипталар сотиш тўғрисида;
дикторга — йўловчиларга зарур ахборотларни хабар қилиш тўғрисида;
супача бўйича навбатчиларга — йўловчиларни чиқариш учун жойларни тайёрлаш тўғрисида кўрсатма бериши;
б) махсус қатнов йўналиши, жўнатилаётган йўловчилар сони ва қатновга чипталар сотишдан жами тушум суммасини кўрсатган ҳолда дафтарда ҳайдовчи(лар) ва автотранспорт воситаси тўғрисидаги маълумотларни рўйхатдан ўтказиши шарт.
58. Ташувчи автовокзал (автостанция)дан чиққандан сўнг йўналиш схемасига амал қилиши ва тезлик режимига риоя этиши, қатнов жадвалларида назарда тутилган оралиқдаги автовокзал (автостанция)ларга ҳамда автокассаларга мажбурий равишда кириб ўтиши шарт.
59. Қатнов тугаллангандан сўнг ҳайдовчи тунаш учун ташувчи жойлашган жойга ёки қатнов жадвалларида назарда тутилган автовокзал (автостанция)га келади.
60. Чипта сотиш кассаси мавжуд бўлган автовокзал (автостанция)ларда ва тўхтаб ўтиш манзилларида йўловчилар автотранспорт воситасига фақат кассадан сотиб олинган чипталарни кўрсатган тақдирда чиқарилади. Чипталар, агар ўзгача ҳол томонларнинг келишувида қайд этилмаган ва чипталарни сотишда эълон қилинмаган бўлса, фақат уларда кўрсатилган кун ва автобус қатнови учун ҳақиқий ҳисобланади.
61. Автобусга чиқариш бўйича навбатчи чиқариш вақтида йўловчиларда йўл чипталари мавжудлигини текширади. Чиқариш бўйича навбатчи бўлмаган пунктларда чипталарни ҳайдовчи текширади.
62. Шаҳарлараро ва халқаро йўналишларда, агар ўзгача ҳол томонларнинг келишувида қайд этилмаган ва чипталарни сотишда эълон қилинмаган бўлса:
а) чипта сотиб олинган автотранспорт воситасига унинг жўнаш вақтидан бошлаб уч соат атрофида, касаллик ёки бахтсиз ҳодиса оқибатида эса — уч сутка мобайнида кечикилганда йўловчининг хоҳишига кўра автобусда юриш ҳужжати чипта баҳосининг 25 фоизини қўшимча равишда тўлатган ҳолда тикланади ёки унга чиптанинг тўланган баҳоси 25 фоиз чегирилган ҳолда қайтариб берилади.
Йўловчининг автобусга касаллик ёки бахтсиз ҳодиса оқибатида кечикканлиги даволаш муассасасининг маълумотномаси ёки бахтсиз ҳодиса тўғрисидаги далолатнома билан тасдиқланиши керак;
б) чипта автовокзал (автостанция) кассасига автотранспорт воситаси жўнашидан кечи билан 2 соат олдин қайтарилган тақдирда, йўловчига чипта баҳоси унинг олдиндан сотиш тўлови чегирилган ҳолда қайтарилади. Чипта ушбу муддатдан кеч, бироқ автотранпорт воситаси жўнашидан олдин қайтариб берилганда, чипта баҳоси унинг қийматининг 15 фоизи ва олдиндан сотилганлиги учун тўлов чегириб ташланган ҳолда қайтарилади;
в) автотранспорт воситасининг жўнаши жадвалга нисбатан 1 соатдан ортиққа кечикканда, йўловчига чипта сотилганидан пастроқ юқори классли автотранспорт воситасидан жой берилганда, шунингдек унга чиптада кўрсатилган жой берилмаганда у чиптани автотранспорт воситаси жўнагунгача кассага қайтариб бериш ва чиптанинг тўлиқ баҳосини, шу жумладан унинг олдиндан сотилганлиги учун тўловни қайтариб олиш ҳуқуқига эга.
Йўловчи пастроқ классли автотранспорт воситасида кетишга рози бўлганда унга тўланган сумма билан тўланадиган йўл ҳақи ўртасидаги фарқ суммаси қайтариб берилади.
Пуллар автовокзал (автостанция), автотранспорт воситаларини жўнатиш пункти бошлиғи (ёки навбатчиси) кўрсатмасига биноан қайтариб берилади. Чипта унинг тескари томонига «қайтариш» штампи қўйилган ҳолда қайтарилади ҳамда йўловчи уни топширган вақт ва қайтарилган чиптанинг қиймати кўрсатилади.
Пуллар кассир томонидан, чипталарни қабул қилиб олиш ва пулларни қайтариб бериш ведомостидаги йўловчи имзоси билан берилади, ведомостда қатновнинг санаси, тартиб рақами, йўналиш номи, чиптанинг рақами ва баҳоси кўрсатилади.
Қайтариб берилган чипта ва пулларни қайтариб беришга асос бўлган бошқа ҳужжатлар (олдиндан сотилганлиги учун тўлов квитанцияси, багаж чиптаси ва ҳоказолар) ведомость билан бирга кассир ҳисоботига илова қилинади.
63. Агар жадвалда белгиланган автотранспорт воситаси ўрнига чиптанинг баҳоси юқори бўлган автотранспорт воситаси берилса, у ҳолда чиптани ушбу ҳақдаги эълонгача сотиб олган йўловчи мазкур чипта билан, қўшимча тўловсиз кетишга ҳақлидир. Автобус алмашгани тўғрисида эълон қилинган вақтдан бошлаб чипталар, йўловчиларни тегишли равишда огоҳлантирган ҳолда, белгиланган юқорироқ тариф бўйича сотилади.
64. Агар йўловчи қатнов йўлида бораётган автотранспорт воситасидан ўз айби билан қолиб кетса чипта кейинги қатновга қайта расмийлаштирилмайди ва юрилмаган масофа учун пуллар қайтариб берилмайди.
65. Ташкилотлар томонидан уларнинг олдиндан сотиб олган транспортда юриш ҳужжатлари автовокзаллар (автостанциялар) кассаларига автотранспорт воситаси жўнашидан 3 сутка олдин қайтариб берилган тақдирда, агар ўзгача ҳол томонларнинг келишувида ва чипталарни сотишда эълон қилинмаган бўлса, уларга юриш ҳужжатлари қиймати, уларнинг олдиндан сотилгани учун тўловни чегирган ҳолда қайтарилади. Юриш ҳужжатлари ушбу муддатдан кечикиб қайтарилганда йўл ҳақи қийматининг 15 фоизи ушлаб қолинади.
Автотранспорт воситасининг жўнаши бекор қилинганда ёки юриш ҳужжатларини қайтарилишда уларни қайтариш муддатидан қатъи назар йўл ҳақи қиймати суммаси ушлаб қолинмайди.
66. Қайтариб берилган фойдаланилмаган чипталар ва бошқа юриш ҳужжатлари қийматини тўлаш юриш ҳужжатлари сотиб олинган жойда амалга оширилади.