beriladi. Tarbiyachi bolalarga, navbatchilarga mashg„ulot uchun nimalar kerak
natura, о„yinchoq, illyustratsiya va о„zi bolalarga nisbatan qayerda turishi
kerakligini aniqlab oladi. Mashg„ulotdan oldin tarbiyachi albatta chizishni,
loydan yasashni, qirqishni mashq qilishi lozim. Bu esa tarbiyachiga uni tasvir
etishning yil va vositalarini aniqlab olish va qay bir murakkab qismi ustida
40
kuproq ishlashni va bolalarning diqqatini ham shu yerga kо„proq tortish
imkonini beradi. Mashg„ulotga tayyorlanish jarayonida tarbiyachi metodik
adabiyotlarga murojaat etadi, qay bir metod va usullarni qо„llash mumkinligi
ustida ishlaydi. Tarbiyachi mashg„ulotni tashkil etishga tayyor bо„lgach,
bolalarni о„yin faoliyatidan asta ta‟limiy faoliyatga kо„chirib о„tadi.
Mashg„ulotni tashkil etish momenti bir ikki minutni tashkil etadi. Bu qism
mashg„ulotga qarab turlicha uyushtirilishi mumkin. Masalan: bolalarni
tasvirlashlari kerak bо„ladigan predmet yoki illyustratsiyalarni kо„rishni,
kichkintoylarga esa о„sha narsa bilan о„ynashi, qо„li bilan tegishi mumkin
bо„ladi. Kichik guruhdan boshlab bolalarni sekin asta, shovqinsiz, stol atrofiga
о„tirishga о„rgatamiz. Mashg„ulotning turiga va mazmuniga qarab, bolalar
turlicha о„tqazilishi mumkin. Masalan: kichik guruhda yarim oysimon shaklda
о„tkazish mumkin. Bunda tarbiyachi har bir bolani kо„radi va yordam kо„rsatish
maqsadida har birining oldiga borishi mumkin.
III. Hamma mashg„ulotlar uch qismga bо„linadi:
Mashg„ulotning boshlanishi–topshiriqni tushuntirish;
Mashg„ulotning borishi–topshiriqni bolalar tomonidan bajarilishi;
Mashg„ulotning yakuni–bolalar bilan bajarilgan topshiriqni tahlil
qilish.
I va II qismlar bolalar yoshi va topshiriqqa qarab 2-5 minutgacha davom
etishi mumkin, 1 chi qismda tarbiyachi bolalarga ular bajaradigan topshiriqni
habar etadi. Tarbiyachining tushuntirishi emotsional, ijodiy kayfiyat tug„dirishi
lozim. 2 chi qismda tarbiyachi bolalarni berilgan topshiriqni bajarishga
kirishishlarini tekshiradi. Bola ishi о„rtasida pauza bо„lmasin, bola bir
topshiriqni bajardimi, keyingisiga darxol о„tishlari, bajarishlarini kuzatish lozim.
Mashg„ulot davomida bolalar tinch ishlashga, о„z о„rinlaridan sо„roqsiz
turmaslikka о„rganadilar. Katta guruhdagi bolalar dastavval tarbiyachi ruhsati
bilan, keyin о„zlari suvni, mо„yqalamni о„z joyiga qо„yadilar. Kichik guruhda
bolalar mustaqil bо„lmaganlari uchun kо„proq tarbiyachining о„zi bolalar oldiga
kelib turadi. О„rta guruhdan boshlab bolalar tarbiyachiga qо„llarini kо„tarib,
41
murojaat etishga о„rganadilar. Bolalarni asta sekin mustaqil ishlashga о„rgatib
boriladi. Bor bо„lgan qiyinchiliklarni о„zlari hal etish yо„llarini о„rganib
boradilar. Mashg„ulotni yakuniga 5 minut qolganda bolalar ogohlantiriladi. Bu
narsa kichik guruh bolalari uchun ortiqcha hisoblanadi, chunki ular hali bu
aloqani egallamagan bо„ladilar. Kichik guruhdan boshlab bolalarga agarda ishini
oldinroq tugatgan bо„lsa, о„zi yana rasmni element bilan boyitishni taklif etiladi.
Tarbiyachi ishni tugatishni qat‟iyan taklif etsa bolalar hammasi ishni tugatishi va
tarbiyachi kunning ikkinchi yarmida bolalarga о„z ishlarini tugatib olishga
imkon yaratishi lozim.
Bolalar ishini tahlil qilish muhim metodlardan biri bо„lib hisoblanadi.
Bolalar ishlarini taxlili ta‟limiy-tarbiyaviy ahamiyatga ega. Bolalar ishlari
devoriy ruznoma kilib osiladi. Bolalar devoriy ruznomadagi ishlarini yaxshilab
kо„rib chiqadilar. Tarbiyachi bolalarning fikrlarini sо„raydi va bolalar ishlariga
umumiy baho beradi. Mashg„ulotdan sо„ng bolalarga о„z ishlarini kо„rib chiqish
uchun yana bir bor imkoniyat yaratib beradi. Agar mashg„ulot chо„zilib, vaqt
qolmasa, sayrdan keyin yoki kunning ikkinchi yarmida amalga oshirish
mumkin. Bolalar ishlarida tarbiyachi ota-onalar uchun burchak tashkil etadi va
bolalar ishlarini u yerda keyingi mashg„ulotgacha qoldiradi. Albatta ular
dastavval yaxshilab bezatiladi. Ularni turlicha bezatish mumkin. Masalan:
pasport sifatida. Pasport bolalar ishidan katta bо„lib bolalar ismi, familiyasi
yoziladi va ancha vaqtgacha saqlashga imkoniyat beradi. Agar burchak tashkil
etishni iloji bо„lmasa, bolalar ishidan albom qilinadi. Bittadan varaq bir kishiga
ajratiladi va varaq ustiga konvert yopishtiriladi. Bolaning ismi yozib qо„yilib,
shu konvertga bolaning har bir bajargan ishi qо„yiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
