Ўзбекистонда хотин-қизлар ҳУҚУҚларини таъминлашнинг ташкилий-ҳУҚУҚИЙ

II. Гендер тенглиги
Хотин­қизлар ҳуқуқлари учун жавобгарликни ва жавобгарлар доирасини белгилаш 
учун бир томонлама феминистик ёндашувдан йироқлашиб, гендер тенглиги мезонла­
ридан фойдаланиш лозим. Тенглик инсон ҳуқуқларининг асосий тамойилларидан бири 
бўлиб, унга кўра, давлат ўз ҳудудида яшайдиган ҳар бир инсоннинг қонун олдидаги 
тенглигини таъминлаши керак. Гендер тенглиги эркаклар ва хотин­қизларнинг нафақат 
жамиятдаги ижтимоий роли ва имкониятларининг тенглигини, балки, биринчи на­
вбатда, уларнинг жамият аъзолари, фуқаролари, яшовчилари сифатида давлат олдидаги 
тенг ликларини назарда тутади. Давлат одамларга уларнинг жинсий мансублигига қараб 
муносабатда бўлмаслиги керак, бундай ҳуқуққа эга эмас. Бундан ташқари, давлат жами­
ятда, унинг вакиллари ўртасидаги ўзаро муносабатларда муайян жинсни камситадиган 
одат ва анъаналарга риоя этилишига йўл қўймаслиги керак.
Замон давлатдан барча вазифалар ва ҳаракатларга гендер ёндашувини сингдиришни та­
лаб қилади. Бундай ёндашувнинг услуби — ҳаётнинг турли соҳаларини гендер бўйича 
таҳлил қилишдан иборатдир. Бу услуб жамият ва давлат ҳаётининг барча соҳаларида 
турли давлат дастурлари, қонунчилик ёки сиёсий курснинг хотин­қизлар ва эркаклар 
турмушига таъсирини баҳолаш имконини беради.

---

Ўзбекистонда хотин-қизлар ҳуқуқларини таъминлашнинг ташкилий-ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш • 7
Жинслар тенглиги тушунчасини тўлиқ очиб беришга монелик қиладиган тўсиқларнинг 
мавжудлигига қуйидагилар асосий сабаб бўлади:
1. Асосий эътибор жинсларнинг де­юре тенглигига қаратилади ва бу эса хотин­
қизларни ҳар доим ҳам камситишнинг барча шаклларидан ҳам самарали ҳимоя қила 
олмайди. Қонунчилик актларини ишлаб чиқиш жараёнида кўпинча жамият фаолия­
тининг умумий жиҳатлари ҳисобга олинмайди;
2. Хотин­қизлар қўмиталари ўз вазифаларини амалга оширишда белгиланган 
мақсадларга эришиш имконини бера олмайдиган тузилмалар доирасида фаолият 
кўрсатадилар. Бу қўмиталар юқори даражадаги давлат хизматчилари томонидан 
бошқарилиб, номенклатура билан узвий алоқада бўлса­да, уларнинг фаолияти ва ва­
колатлари муайян маънода чеклангандир. Фуқаролар ҳаётига оид қарорлар қабул 
қилиш соҳасидаги таъсири меъёрланган.
3. Хотин­қизларнинг қарорлар қабул қилишдаги иштироки етарлича эмас, жинслар 
ўртасидаги тенгликни илгари суриш муаммоси ҳали сақланиб қолмоқда. Кўрилаётган 
чораларнинг кўпчилиги асосан хотин­қизларнинг ўзига хос эҳтиёжларига қаратилиб, 
тенгсизликни келтириб чиқараётган қатор сабабларни четлаб ўтмоқда.