Ўзбекистонда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ривожланиш йўналишлари

3-БОБ. ЎЗБЕКИСТОНДА КИЧИК БИЗНЕС ВА ХУСУСИЙ ТАДБИРКОРЛИК ФАОЛИЯТИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШНИНГ ДОЛЗАРБ МАСАЛАЛАРИ

3.1.Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик фаолиятини такомиллаштириш истиқболлари

Ўзбе ис он а и и бизнес а х с си а бир ор и фао ия ини а о и аш ириш ақса и а а бир ор и ни ри о ан иришнинг с ор на иш ари сифа и а қ и аги арга а оҳи а э ибор бериш ақса га офиқ ир. Бирин и ан, КБ аХТ ша аниши а а ри о аниши а а бир ор и еҳна н ор иги а а бир ор и фао иги р аси аги и боғ иқ и о и ари ан, а а о бор, “Вақ ан н и фо а аниш ( и ан и га и оби на и а арга эришиш), “Иш аб иқариш з сиз иги ё и а о и иги ( а с и иш ан ра п и и фао ия афза иги) а “Са ара ор и (наф и и ) аби рса и арга э ибор бери иши зар р. И ин и о и проқ и и бизнес с б е арига аа қ и ир. И ин и ан, а бир ор и еҳна а а бир ор и нинг зига хос х с сия ари р аси аги и и о и арига, бирин и на ба а, иши арнинг “ еҳна га янги а носаба и ( ҳисси, бо иш ис аги, яра ан и а ҳ. .) ҳа а “ еҳна фао ия и и о , ақ а афа р орқа и а а га оша и (а ниқса, и и бизнес н), “ еҳна га оқи она носаба ( проқ фер ер х а и ари а) сингари о и - рса и ар соҳа а бир ор арининг а на и -ақ и ша аниши а ҳи рин эга а и. Б эса, з на ба и а, а бир орнинг бо а на и қиёфага эга б ишни, би и – а а асини оширишни з фао ия ига янги а қараши а ишини оқи она аш и э ишини зар ри ақса га а ан ира и.
У ин и ан, ҳар бир а бир ор з фао ия ини са ара и аш и э иш а еҳна бозорининг иш и ига б ган а аби а а бир ор и қоби ия и х с сия арининг и иги а, а а о бор, “и о ор и (инно а ор и ), “иш ан и , “яра ан и (б нё ор и ) аби х с сия арга и оби , с и ор носаба а б иши а аб э и а и. Ш нинг е , а бир ор и фао игини баҳо аш а қ и аги езон рса и ар е а- е иги (афза и қа ори) а сия э и а и: аҳс о (иш, хиз а ) сифа ининг яхши аниши; и ғор ехни а а ехно огия ан фо а аниш ара аси; рақоба ҳи ини ша ан ириш аги ҳиссаси; еҳна са ара ор иги орқа и и и ои -а о а и ақси о га эришиши; янги иш рин ари яра иши.
Т р ин и ан, аҳо ининг и и ои -иқ исо и аҳ о ини яхши аш а, аҳо и бан игини ошириш а янги иш рин ари барпо э ишнинг са ара и и ҳисоб анган КБ аХТ фао иги нинг ар иби р ари б и а қ и аги афза и қа орига ( е а- е игига) эга э ан иги иноба га о иниши ар ор: аш и и -бошқар фао иги; ин ес иция фао иги; иш аб иқариш фао иги; ар е инг фао иги; о ия и фао и ; инно ация фао иги; бошқа фао и р ари.
Бешин и ан, ҳ ар а КБ а ХТ ри о анишининг згариши а а сир оирасини баҳо о и и и ои -иқ исо и они оринг яра иш зар р б иб, н а, а а о бор, қ и аги рса и ар з а сини опиши ақозо э и а и: ои и яшо и аҳо и сони, инг иши; аҳо ини р а а и и аро а ининг згариши, %.; и и бизнес а х с си а бир ор и с б е ари сони; КБ аХТ се орининг и оя (шаҳар, ан) я пи ҳ и аҳс о и аги ши,%; а а а а) КБ аХТ орқа и яра и ган янги иш рин ари сони; КБ аХТ соҳаси хо и арининг р а а и и иш ҳақининг згариши,%; КБ аХТ соҳа а а бир ор и фао игининг згариш ара аси,%. Маз р и и ои -иқ исо и они оринг рса и ари орқа и а а а а КБ аХТ соҳаси с б е арининг а бир ор и фао иги ара аси ргани а и а егиш и ора- а бир ар а а га ошири а и а ис иқбо ас рини иш аб иқариш и они яра и а и. Ки и бизнеснинг а а а иқ исо иё и а ган рнги ан е иб иққан ҳо а а шб соҳа а сифа згариш арига эришиш н ас рнинг бош ақса и: Ки и бизнес соҳасини енга ириш а са ара ор игини ошириш асоси а шб се орни бар а о они ан э ироф э и ган азифа арини иқ ба аришни а ин аш а ри о ан ириши а янги сифа босқи ига ишини а ин аш ан ибора . Ки и бизнесни ри о анишини а а аш ириш негизи а ни я пи и и аҳс о аги ҳисасини 66,1 фоизга е азиш. Ма а а иқ исо иё и а и и бизнес с б е арининг ши а аҳа ия ини б ан ошириш ақса и а ас р а қ и аги на иш ар а о п е с ора- а бир арни а а га ошириш з а и а и: а бир ор и с б е арини аш и э иш а фао ия юри ишнинг ҳ қ қи е ёри базасини а о и аш ириш. Б н а ансаб ор шахс ар о они ан б р қбоз и а бошқа са би ҳо а арнинг о ини о иш бораси а арнинг ас игини оширишга ҳи э ибор қара и а и; и и бизнес а х с си а бир ор и ни ри о ан иришни а а о они ан ар ибга со иш изи ини а о и аш ириш а а бир ор и зи а ари фао ия ига а а ҳо и ия и а бошқар орган арининг ноқон ни а асоссиз ара аш и ҳо а арини бар араф э иш; ири орхона арни ар иби згар ириш на и аси а б шаб қо ган но рар о бино ар а фо а ани аё ган иш аб иқариш а он арини и и орхона арга бериш; ири саноа орхона ари а а ёр аҳс о иш аб иқариш н и пор га а анган эҳ иё қис ар, е а ар а ера и с на ар иш аб иқаришни аҳа и аш ириш б и а Дас рни а а га ошириш; и и бизнес н ахассис ар а ёр аш изи ини а о и аш ириш а сифа ини ошириш. Ки и бизнесни аш и и -ҳ қ қи асос арини р бераё ган згариш арга ос аш ириб бориш қ и аги ар иб арни з и ига қа раб о а и: и и бизнесни бир аро а ри о ан ириш н шар -шарои ар яра иш ақса и а а бир ор и ни ри о ан иришнинг е ёри -ҳ қ қи базасини а о и аш ириш; а бир ор и фао ия ининг бош аниши би ан боғ иқ е ёри а ҳ қ қи ҳ а арни со а аш ириш; а бир ор арни ҳ қ қ арини ҳи оя қи иш еханиз ини а о и аш ириш а ни ас и а ҳара а қи ишини а ин аш и би ан и оби фао ар бир ор и ҳи ини яра иш; х с си а бир ор арга ха қаро с ан ар а аб арига а об бера иган янги ахс о р арини иш аб иқариш н е ёри - ехни ҳ а арни иш аб иқиш а а аша иган инфра зи ани ша ан ириш; а бир ор и зи а ари фао ия ига а а ҳо и ия и а бошқар орган арини ноқон ни а асоссиз ара аш ҳо а арига е қ иш; и ро а и и орхона ар а б хга ерия ҳисобо арини юри иш ар ибини, шнинг е со иқ а с а ис и а орган аига ҳисобо арни а ёр аш а е азишни а о и аш ириш.
Ки и бизнес а бир ор и фао ия ини ошириш а а а о они ан қ аб қ а ашни са арасини ошириш ақса и а шб на иш қ и аги арни а а га ошириши ози : а а орган ари, а бир ор арнинг а оа аш и о ари а и ора зи а ари би ан ҳа ор игини а ин о и еханиз ни а о и аш ириш; рақоба бар ош аҳс о ар иш аб иқаришга а анган ин ес ицион о иҳа арни а а га ошириш, э спор ҳа ини ошириш, аҳа и хо ашё рес рс ари ан фо а анишни яхши аш, қ ши а иш и рин арни аш и э ишга а ашиш; ои и фао ия рса а иган ргаз а а ехно оги с на ар, ини ехно огия ар яр ар а арини аш и э иш; и и бизнес с б е арининг о ия и рес рс ар ан фо а аниш и ония арини яра иш; и и бизнес а х с си а бир ор и соҳаси а ха қаро ҳа ор и ни ри о ан ириш ан ибора .
Ки и бизнесни иннно ация асоси а ри о анишини а ин аш қ и аги арни з и ига қа раб о а и: ехно оги араён арни ои и ра иш а янги аб бориш асоси а аҳс о сифа ини ошириш а рес рс арни е а ишига о иб е и ино ация арни иш аб иқаришга ори э иш езаниз ини а о и аш ириш;инно ация арни хари қи иш а н ан иш аб иқариш а фоа а аниш а а га ошириш еханиз ини сифа и а яра и ган инно ация арни ан о асоси а и иёз и ра иш а и и орхона арга со иш; қисқа а р а иш аб иқариш а ас и а қ аш ин б ган инно ацияон иш ан а арни а а о они ан иш аб иқар и арни а б э ган ҳо а о ия аш иришни аш и э иш; ино ацион а бир ор и ни қ аб – қ а аш. Ки и бизнесни о ия и рес рс ар би ан а ин аш на иш а қ и аги а бир арни а а га ошириш назар а и ган: о ия аш ириш а с ғ р а о иҳа арини а а га ири ишни енга ириш, афо а бериш а еханиз ини а о и аш ириш; операция арини қ аш; изинг; бю е ан ашқари аб ағ ар ҳисобига и иёз и ре и аш а и ро ре и аш; и и бизнес с б е арига изинг асоси а с на ар со иб о ишни аб ағ ар би ан а ин аш; и ора бан ари о они ан иш аб иқаришни енга ириш а а ан а аб ағ арни ириш, хиз а ар рса иш ҳа ини оширишга қара и ган ре и ар бериш еханиз арини а о и аш ириш; аҳа и хо -ашё ан е э ре и иния арини, ш нинг е и и а ю а аги аб ағ арни а б э ган ҳо а а ёр аҳс о иш аб иқара иган ини с на ар яра иш а а иё и а о э ири а и.
Ки и бизнес с б е арининг о и - ехни а ино и б и а е г си аги а а га ошири а иган иш ар қ и аги ар ан ибора ир:
бир а, а цион а яр ар а ар са о оирасини енга ириш; за она и ехни а а ехно огия ар изингини енга ириш.
Б нга эришиш н қ и аги а бир ар а а га ошириш назар а и а и: респ б и а а иш аб иқари аё ган ини с на ар, ехно огия ар а о огини зиш; и оя исо и а хо -ашё, о и ехни а, еҳна а бошқа рес рс арнинг а иги ғриси аги а о ар базасини а о и аш ириш; ҳар бир а бир ор и с б е арининг хо -ашё а иш аб иқариш и ония арини ҳисобга о ган ҳо а эҳ иё ини ша ан ириш изи ини а о и аш ириш; а а а а б а бир ар ба ари са озиқ-о қа , а ана а г р и са о яр ар а арининг енг а а фао ия рса ишини а ин аш. Б нинг н, а ба а, и и бизнес с б е арини ахборо - ас аҳа ар аз ари би ан а ин аш орқа и қ аб-қ а аш зар р. Ки и а бир ор и с б е арини ахборо - онса инг хиз а ари би ан қ аб қ а аш қ и аги ар орқа и а ин ана и: азир и и ора арининг егиш и б и ари (Монопо ия ан иқариш, рақоба а а бир ор и ни қ абқ а аш бошқар аси, Да а со иқ бошқар аси, Да а бо хона бошқар аси, А ия бошқар аси, Ташқи иқ исо и а оқа ар инс и ар са о бошқар аси а бошқа ар); Са о-саноа па а асининг а а бир ор и нинг бошқа а оа аш и о арининг ахборо – ас аҳа б и ари, х с си онса инг, а и ор, а о а фир а ари а со иқ ас аҳа ари; ахс с газе а а рна ар; а бир ор арга с ан ар аш ириш ехни -иқ исо и а о арни, о аш а ассифи ация бериш аса а ари б и а с би а а а и ёр а арни енга ириш; и и бизнес с б е арининг нафақа б хга ерия ҳисоби а о ия ҳисобо арини юри иш а, ба и и оз арга з бю е арини ре а аш ириш а ҳ қ қи а онса инг а о арни о иш а ри о анган ара а аги ахборо ехно огия ари ан фо а анган ҳо а о иб бориш и ония арини яра иш.
Ун ан ашқари КБХТнинг аҳа и аҳс о иш аб иқар и сифа и а арни қ аб-қ а аш а фао ия ини рағба ан ириш ақса и а иш аб иқари аё ган ебе ь, би р аҳс о ари, и ео а а ио аппара арига со ина иган а циз со иғи бе ор қи ин и. Ташқи иқ исо и носаба ар а фао ия юри и, бар а КБХТ н бо хона о ари ашнинг ягона ар ибини бе ги ан и. Фи ри из а, КБХТ с б е арининг барқарор с р а ар а ри о анишини а ин аш а са ара ор игини ошириш ақса и а ар фао ия ини п қирра и қ аб - қ а ашнинг о ия аш ириш еханиз ини 11-рас аги е ифо а аш ақса га офиқ ир.

11-расм. КБХТ субъектлари фаолиятини қўллаб-қувватлашнинг кўп даражали молиялаштириш механизми ²¹

Х оса рни а ишон би ан а иш ин и и и бизнес а х с си а бир ор и сиши би ан биз а а а и из а аян и из б ган ор ар р а синфини ша ан ириш азифасини бе оси а ҳа қи ишга эриша из. Ки и бизнес а х с си а бир ор и аҳ и бан игини а ин а иган а нинг асоси аро а анбаи б ган ҳи б ғинга а ана и. Иқ исо иё ни из и ри о ан иришнинг энг ҳи о и и, а ия и из и и ои а сиёси барқарор игининг афо а и, а а а и изни араққиё и ан о ға е а а иган фао ҳара а ан и и сифа и а а а қи а и. Х ар а қ и аги ҳо а арни ҳисобга о иш ақса га офиқ ир: и и а бир ор и ни ри о ан иришнинг ҳ и ас рини ин ақа х с сия ига ос ра иш а иш аб иқиш; ҳ и -соҳа и х с сия ига ра иш аб иқариш изи ини аш и э иш; а рия и и ни ес ин е аш; инс и циона асос арни яна а енга ириш; ири орхона ар би ан и и орхона ар ин еграциясига эришиш; орхона арнинг иш аб иқариш г р ҳ арини аш и э иш; они оринг изи ини иқ ша ан ириб бориш э азига аҳонга иқиш; инно ацион фао и ни ошириш. Меҳна иннно ацияси а еҳна ене ен и носаба арини а о и аш ириш орқа и сифа рса и ига эришиш.