1. Advokatura tushunchasi

3. Advokatlik faoliyati tushunchasi, belgilari va turlari

Advokatlik faoliyati – bu jismoniy va yuridik shaxslarga qonunda belgilangantartibda advokatlik maqomini olgan shaxslar tomonidan, huquqlar, erkinliklarva manfaatlarni himoya qilish maqsadlarida doimiy professional asosda malakali yuridik xizmat ko‘rsatishdir.

Advokatlik faoliyati tushunchasini tahlil qilish bu faoliyatining qator belgilarini ajratib ko‘rsatish imkonini beradi. Jumladan,

1) advokat tomonidan ko‘rsatiladigan yuridik yordam malakali bo‘ladi, chunki u oliy yuridik ma'lumotga, shuningdek yuridik mutaxassislik bo‘yicha kamida ikki yil mehnat stajiga ega, jumladan advokatlik tuzilmasida stajirovkadano‘tgan va malaka imtihonini muvaffaqiyatli topshirgan shaxs tomonidan amalga oshiriladi.

Ko‘zda tutiladiki, mazkur shaxs yetarlicha yuqori (malakali) darajada yuridik yordam ko‘rsata oladigan mutaxassis bo‘ladi. Ushbu belgiga ko‘ra advokatlik faoliyati ishonch bildiruvchining qarindoshlari, oliy yuridik ma'lumot to‘g‘risidagi diplomga ega bo‘lmagan, binobarin, mutaxassis bo‘lmagan va zarur malakaga ega bo‘lmagan boshqa shaxslar ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan yordamdan farqlanadi. Bundan tashqari, advokatlik faoliyati – bu aynan yuridik yordam bo‘lib, iqtisodiy yoki moliyaviy masalalar bo‘yicha konsultatsiyalarni, tashkiliy, texnik, ma'muriy harakatlarni o‘z ichiga olmaydi.

2) yuridik yordam doimiy professional asosda ko‘rsatiladi bu anglatadiki, advokat uchun bu asosiy faoliyat turi, uning “kasbi”. U boshqa pul to‘lanadigan faoliyat bilan shug‘ullanish (ilmiy, o‘qituvchilik, ijodiy faoliyat bundan mustasno), jumladan ishchi sifatida mehnat munosabatlariga kirishish, shuningdek davlat mansablarini egallash huquqiga ega emas.

3) yuridik yordam ko‘rsatish sub'ekti faqat advokat bo‘ladi. Ushbu belgiga ko‘ra, advokatlar tomonidan ko‘rsatiladigan yuridik yordam boshqa, yuridik shaxslar, davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari, joylardagi davlat hokimiyati organlarining yuridik xizmatlari, notariuslar, patent ishonch bildirilganlar, yoki qonun bilan o‘z kasbiy faoliyatini yuritishga maxus vakolat berilgan, qonunga muvofiq vakolatlarini amalga oshiruvchi boshqa shaxslar ko‘rsatuvchi o‘xshash yordamdan farqlanadi. Advokatlik faoliyatini faqat advokatlik tuzilmasidagi advokat amalga oshirishi mumkin.

4) yuridik yordam ko‘rsatish maqsadi – jismoniy va yuridik shaxslar huquqlari, erkinliklari va manfaatlarini himoyalash, shuningdek, adolatli sudlovdan foydalanishni ta'minlash. Advokatlik faoliyati tizimli ravishda foyda olishga qaratilgan bo‘lishi mumkin emas, ya'ni tadbirkorlik emas. Advokat oladigan mukofot – bu foyda emas, mehnati (xizmati)ning haqidir.

5) yuridik yordam advokat va ishonch bildiruvchi o‘rtasidagi kelishuv asosida ko‘rsatiladi. Advokat kelishuv tuzmay yuridik yordam ko‘rsatish huquqiga ega empas. Jinoiy sud ishida dastlabki tergov organlari yoki sudning tayinlashi bo‘yicha advokat himoyachi sifatida qatnashishi holatlari bu qoidadan mustasnodir. Kelishuv fuqarolik-huquqiy shartnoma bo‘lib, ishonch bildiruvchi va advokat (advokatlar) o‘rtasida oddiy yozma shaklda, bevosita ishonch bildiruvchiga yoki u belgilagan shaxsga yuridik yordam ko‘rsatish uchun tuziladi.

Kelishuvning salmoqli shartlari quyidagilardir:

• 
  vakil (vakillar) sifatida topshiriqni bajarishni qabul qilgan advokat (advokatlar), shuningdek, u(lar)ning advokatlik tuzilmasi va advokatlik palatasiga tegishliligi ko‘rsatilishi;
  
• 
  topshiriq predmeti;
  
• 
  ko‘rsatiladigan yuridik rdam uchun ishonch bilidruvchi tomonidan mukofot to‘lanishi shartlari;
  

• 
  topshiriqni bajarish bilan bog‘liq advokat (advokatlar)ning xarajatlarini kompensatsiyalash tartibi va hajmi;
  
• 
  topshiriqni qabul qilgan advokat (advokatlar) javobgarligining hajmi va xarakteri.
  

“Advokatura to‘g‘risida”gi Qonun 5- moddasi advokatlik