1. Atom tuzilishi to‘g‘risidagi tasavvurlarning rivojlanishi. Atom tuzilishi. Rezerford tajribasi va


Atom tuzilishi. Rezerford tajribasi va



Download 0,84 Mb.
bet3/5
Sana07.07.2021
Hajmi0,84 Mb.
#111658
1   2   3   4   5
Bog'liq
YUNON FAYLASUFLARINİNG ATOM VA ELEMENT TO’G’RİSİDAGİ TUSHUNCHALARNİ

Atom tuzilishi. Rezerford tajribasi va formulasi

Vaqti – 2 soat Talabalar soni: 25-30 nafar




O`quv mashg`ulotining shakli

Ma`ruza mashg`ulotining

Kirish, vizual ma`ruza



        1. rejasi
          Atom tuzilishi. Tomson modeli.

        2. Rezerford tajribasi va formulasi.

. O`quv mashg`ulotining maqsadi: Pedagogika oliy o`quv yurtlari talabalariga atom tuzilishi, Rezerford tajribasi va formulasi haqida ma`lumot berish.




Pedagogik vazifalar:

  • atom tuzilishi, Tomson modeli bilan tanishtirish;

  • Rezerford tajribasi va formulasi bilan tanishtirish.

  • O`quv faoliyatining natijalari:

Talaba:

  • atom tuzilishi, Tomson modeli bilan tanishadi;

  • Rezerford tajribasi va formulasi bilan tanishadi.

O`qitish uslubi va texnikasi Vizual ma`ruza, aqliy hujum, bayon qilish, O`qitish vositalari Ma`ruzalar matni, axborot texnologiyasi.

O`qitish shakli Jamoa, guruh

O`qitish shart-sharoiti Komp`yuter bilan jihozlangan auditoriya


Atomning murakkab tuzilishi haqidagi tasavvur XIX asrning oxirida paydo bo`lgan. Ungacha atomni bo`linmas zarra deb qaralgan. Ushbu g`oyani grek faylasufi Demokrit ilgari surgan. XIX asr oxiridagi 3 ta buyuk kashfiyot (elektron, rentgen nurlari va radioaktivlikning kashf etilishi) atomni murakkab tuzilishga ega ekanligini ko`rsatib berdi. Shundan so`ng olimlar atom tuzilishini o`rgana boshladilar.

Atomning birinchi nazariy modelini 1903 yili Tomson taklif etdi. Uning fikriga ko`ra atom musbat zaryad bilan bir tekis to`ldirilgan sferadan iborat bo`lib, uning ichida elektron joylashgan bo`ladi. Sferaning yig`indi musbat zaryadi elektron zaryadiga teng bo`lib, atom bir butun holatda neytraldir. Atomning massasi uning butun hajmi bo`ylab bir tekis taqsimlangan. Atom ichida kuchli elektr maydon hosil bo`lmaydi.

Bu atom radiusini baholaylik. Atom chiqarayotgan spektr xarakterini tushuntirish uchun bu atomdagi elektron tebranma harakat qiladi va muvozanat holatida kvazielastik kuch bilan tutib turiladi deb qaraladi.

R radiusli atomda biror yo`l bilan muvozanat holatdan chiqarilgan elektron


 


tsiklik chastota bilan tebranadi. Bu ifodadan
R
ekanligini topish mumkin. Elektronning tsiklik chastotasi   2c


ni yuqoridagi ifodaga olib



kelib qo`yilsa,

hosil bo`ladi. Nurlanayotgan atom



R
  0,6 mkm uzunlikdagi nur chiqarayotgan bo`lsa, bundan


tashqari

e  4,8·1010 SGSe z. b.,

m  9,1·1028 g,

c  3·1010 sm/s ekanligi hisobga olinsa, u holda


0

R  3 A

ekanligini topish mumkin. Demak, atom radiusining tartibi 10


-10

m ni tashkil qiladi. U



atomning gazokinetik o`lchamlari bilan mos tushadi.

Ushbu modelning to`g`riligini tekshirish maqsadida Rezerford tajriba o`tkazdi. Rezerford

bunda   zarralar oqimi bilan oltin fol`gani bombardimon qildi. Atomning Tomson modeli

to`g`ri bo`lsa, bunday zarralar fol`gadan ta`sirlashmasdan o`tishi kerak edi. Tajribadan shu narsa



ma`lum bo`ldiki, oltin fol`ga orqali o`tayotgan   zarralar fol`gadan turli burchaklarga sochila

boshladilar. Sochilgan zarralar orasida 1800 burchakka sochilganlari ham bo`ldi. Tajriba natijalaridan kelib chiqqan holda Rezerford atom Tomson modelining noto`g`ri ekanligini aniqladi. U shu natijalar asosida Rezerford atomning planetar modelini taklif qildi. Bu modelga asosan, har qanday atom uning massasining asosiy qismini o`zida mujassamlashtirgan va musbat zaryadlangan yadro hamda uning atrofida doiraviy orbita bo`ylab harakatlanadigan elektronlardan tashkil topadi. Ushbu model` Quyosh sistemasiga o`xshab ketganligi sababli uni atomning planetar modeli deb ataldi.

Tajriba natijasining to`g`riligini Rezerford o`zining nazariy formulasi orqali ham isbot


qilib berdi. Biror yadroning kulon maydonida

,   d burchakka sochilgan zarralarning nisbiy



soni orqali ifodalangan Rezerford formulasi quyidagicha yoziladi:

)2 nd

bu erda n-fol`ga kontsentratsiyasi, d-fol`ga qalinligi, T-zarraning kinetik energiyasi,


Download 0,84 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish