1. Ilmiy dunyoqarash nimaga asoslanadi, oddiy dunyo-qarashdan uning farqi nimada?

14-amaliy mashg'ulot

1. Ilmiy dunyoqarash nimaga asoslanadi, oddiy dunyo-qarashdan uning farqi nimada?
Dunyoqarash — tabiat va jamiyat haqidagi falsafiy, siyosiy, iqtisodiy, huquqiy, estetik, ilmiy qarashlar va nuqtai nazarlar tizimidir. Dunyoqarashda ijtimoiy turmush aks etadi, u muayyan tarixiy davrda inson erishgan bilim darajasiga va ijtimoiy tuzumga bog‘liq. Dunyoqarash inson faoliyati, o‘zaro munosabatlari uchun muhim ahamiyatga ega. Dunyoqarash tabiat va jamiyatning umumiy qonuniyatlarini ochib, ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotni tezlashtiradi yoki aksincha, unga salbiy ta’sir etadi.

Ilmiy dunyoqarash kishiga tevarak-atrofda sodir bo‘layotgan hodisalarni to‘g‘ri anglashga imkon beradi. Dunyoqarash voqea, hodisalarni to‘g‘ri tushunish, xabardor bo‘lish, baho berish kabi vazifalarni bajaradi. Shuning uchun ham u shaxsning m a’naviy, mafkuraviy, g‘oyaviy-siyosiy, ilmiy, axloqiy va estetik rivojlanishida, ijtimoiy faolligida m uhim asos, birlashtiaivchi faktor bo‘lib, kishining xulqi, xatti-harakatlarini bir maqsadga yo'naltiradi, o‘z g‘oyalari va jamiyatning insonparvarlik ideallarini ro‘yobga chiqarishda q at’iy bo‘lishga da'vat etadi. Shuning uchun ham talabalar, o ‘quvchilarda ilmiy dunyoqarashni shakllantirish o‘rta va oliy maktablarda barcha ta’lim-tarbiya ishlarining muhim vazifasi hisoblanadi.
2. Dunyoqarash va e’tiqodning o‘zaro munosabati qanday?

Dunyoqarashning muhim qismi e’tiqoddir. E’tiqod - bu biror g‘oyaga qattiq ishonch bo‘lib, kishining faoliyati, xulqi va shaxs sifatida rivojlanishiga hal qiluvchi ta’sir o‘tkazadi. E’tiqod juda qudratli kuch, e’tiqodli odamni u tanlagan yo‘ldan (g'oyadan) qaytarish amri mahol. Shu ma’noda e’tiqodni kishining hayot yo‘lini, uning xulqi va xatti-harakatlarini belgilaydigan, puxta o ‘ylab, anglab olingan, qalbidan chuqur joy olgan mafkuraviy, axloqiy, estetik g'oyalarning birikmasi deyish mumkin. E’tiqod bu shaxsning murakkab aqliy-hissiy kechinmalari va hayot tajribasi asosida hosil bo'ladi. Bu jarayonda orttirilgan bilim (g‘oya) kishining qalbiga chuqur o‘rnashadi, uning xattiharakatlari uchun turtki sabab bo‘ladi, iroda kuchiga aylanadi. E’tiqod — bu, kishi puxta o‘ylab olgan, uning histuyg‘usiga ta’sir etadigan ruhiy-m a’naviy kuch bo‘lib, kishi har qanday sharoitda ham undan voz kechmaydi. Dunyoqarashning asosiy belgilaridan biri idcaldir. Ideal bu eng yuksak kamolotni anglash va uning olijanob maqsadga, eng yuksak orzu va tilakka, yashashdan maqsadga aylanishidir