1. Lorens almashtirishlari. Relyativistik mexanikada tezliklarni qo’shish qonuni

uchlarining koordinatalari x₁ va x₂ larni o`lchash kerak. Ularning farqi =x₂-x₁ K sistemada tayoqcha uzunligini beradi.



Topilgan ifoda hakida mulohaza yuritish uchun maxrajdagi kattalikni baholaylik: u bo`ladi. Birdan kichik sonning kvadrati ham birdan kichik . Birdan, birdan kichik sonni ayirsak natija ham birdan kichik bo`ladi: . :Tayoqchaning o`zi tinch turgan sanoqsistemasi dagi uzunligi , u harakatlanayotgan K sanoq sistemasidagi uzunligi l ga nisbatan kattaroqbo`lib chiqdi, yoki go`yoki tayoqcha harakatlanayotgan sistemada uning uzunligi qisqargandek bo`ldi. Inertsial sanoq sistemasiga nisbatan harakatlanayotgan tayoqchaning uzunligi harakat yo`nalishi bo`ylab marta qisqarar ekan. Bu qisqarishga uzunlikning Lorents qisqarishi deyiladi. Harakat tezligi u qancha katta bo`lsa qisqarish ham shuncha katta bo`ladi.

K sistemada tinch turgan biror nuqtada (kordinatasi X) biror hodisa ro`y bersin. Hodisa t<sub>1</sub> vaqtda boshlanib t<sub>2</sub> vaqtda tugasin. Hodisaning davom etish intervali t=t<sub>2</sub>-t<sub>1</sub> ga teng bo`ladi.