1-mashg'ulot. Sana Mavzu: Go'sht va go'shtli mahsulotlarning ozuqaviy qiymati, ahamiyati. Baliq va baliq mahsulotlarining ozuqaviy qiymati, ahamiyati va mohiyati. Darsning maqsadi

Baliq va baliq mahsulotlarining ozuqaviy qiymati va mohiyati.
Baliq zarur ozuqa mahsuloti hisoblanadi. Kimyoviy tarkibi jihatidan uy hayvoni go'shtidan pastroq bo'lsa ham, mineral moddalarga, darmondorilarga, oqsilga boyligi jihatidan go'shtdan ustunlik qiladi.
Baliq tarkibida 13—23% oqsil, 0,1—33% yog', 1—2% mineral moddalar. 50—80% suv. A, D, E, B. B,, PP, C darmondorilari, ekstraktiv moddalar bo'ladi.
Baliq oqsillari tarkibida kishi tanasida yangi to'qimalarni hosil qiluvchi juda kerakli aminokislotalar qimmatli hisoblanadi. Bularga albumin, globulin, nukleoproteid va boshqalar kiradi. Birlashtiruvchi to'qima oqsili — kollegen sifatsiz oqsil bo'lib, issiqlik ta'sirida o'z ko'rinishini tez o'zgartirib, yopishqoq modda-glyutinga aylanadi. Oz tuzilishiga ko'ra baliq odam tanasida tez hazm bo'ladi.
Muskul to'qimasi yog'i va birlashtiruvchi to'qimalari baliqning iste'mol qilinadigari asosiy qismini — taxminan yarmini tashkil qiladi.
Yog'liqlik darajasi bo'yicha baliqlar shartli ravishda 3 turkumga bo'linadi: yog'siz —2% gacha, o'rtacha yog'Ii — 2—5% gacha, yog'li — 5—15% gacha yog'i bor baliq. 15 dan 33% gacha yog'li baliq alohida yog'li baliq turkumiga kiradi.
Baliq tarkibidagi yog' baliqning turiga, yoshiga, qayerdan. yilning qaysi oyida tutilganiga bog'liqdir. Baliqning yog'liqlik darajasi uning ta'miga ta'sir qilishi b'ilan pazandachilikda ishlatishda ham o'z ta'sirini ko'rsatadi.
Baliq yog'i tez eriydi va kishi tanasida yengil hazm bo'ladi. Tarkibida D, A darmondorilarining mavjudligi uning qimmatini oshiradi. Ugor, ilonbaliq, osyotr, losos, seld, ugolnaya va shunga o'xshash boshqa baliqlar yog'liqlik darajasi ko'proq bo'ladi. Cho'rtan baliq, treska, sudak, okun, koryushka yog'siz baliqlar hisoblanadi.
Dengiz baliqlari fosfor, natriy, kalsiy, kaliy kabi mineral moddalarga. shuningdek, yod, mis, kobalt, marganets kabi mikroelementlarga boy bo'ladi. Tarkibida ko'p miqdorda yod moddasi bo'lgani uchun baliq parhez taom mahsuloti hisoblanib, uni yoshi ulug' kishilarga iste'mol qilish tavsiya etiladi.
Issiq ishlov berishda ekstraktiv moddalar qaynatma tarkibiga o'tadi. Ular kreatin va kreatinindan tashkil topib, ishtahani ochib, oshqozon ichki sekreksiya faoliyatini oshiradi.
Dengiz baliqlarida o'ziga xos o'tkir hid bo'lishining boisi ularda azotli mahsu-lot — aminokislotalarning bo'lishidir.
Baliqlar katta-kichikligiga qarab ishlovda mayda (200 g gacha), o'rtacha (1— 1,5 kg) va yirik (5 kg dan yuqori) kelib tushishi mumkin. Shunga qarab baliqlarga pazandachilik ishlovi belgilanishi bilan birga, baiiqlardan hosil bo'ladigan chiqitlar ham har xil boiadi. Baliqqa mexanik pazandachilik ishlovi berilganda chiqqan chiqitlar pazandachilikda yoki te.xnikada qayta ishlatilishi mumkin. Mayda baliqlar ishlovdan o'tkazilib, butun holda, o'rtacha kattalikdagisi ishlovdan o'tish jarayonida ko'ndalangi yoki uzunasiga ikki bo'lingan yoki filelarga ajratilgan holda, yiriklarining ichi tozalanib, issiq ishlovga jo'natiladi.
IV. Yangi mavzuni mustahkamlash: 1. Go'sht qaysi hayvonlardan olinadi? 2. Go'sht qovurilganda va qaynaganda qancha massasini yo'qotadi? 3. Baliqning tarkibida inson organizmi uchun i|;mday foydali. moddalari mavjud?
VI. Darsni yakunlash, baholash, uyga vazifa berish (o'tilgan mavzuni o'qib kelish), ish o'rnini yig'ishtirish. Xonani tozalash va ish holatiga keltirish.