|
Vebinar usulida
dars seminar
ѐ
ki konferensiya Internet orqali bir vaqtda
hozir bo‘lgan tinglovchilar bilan audio video (va avvalgi postlarda sanab
o‘tilgan ko‘plab interaktiv imkoniyatlar) bilan jonli olib borilib ushbu dars
keyingi foydalanishlar uchun
ѐ
zib olinishi mumkin bo‘lsa-da, butun o‘quv
ѐ
ki
kurs jara
ѐ
nidagi darslar yagona platforma doirasida o‘zaro uzviy bog‘lanmaydi,
ya’ni alohida-alohida bir martalik darslar bo‘ladi deyish mumkin.
Evristik o‘qitish metodi
Evristik o‘qitish metodini qo‘llashda o‘qituvchi o‘quvchilar bilan hamkorlikda
hal etilishi zarur bo‘lgan masalani aniqlab oladi.O‘quvchilar esa mustaqil
ravishda taklif etilgan masalani tadqiq etish jara
ѐ
nida zaruriy bilimlarni
o‘zlashtirib oladilar va uning echimi bo‘yicha boshqa vaziyatlar bilan
taqqoslaydi. O‘rnatilgan masalani echish davomida o‘quvchilar ilmiy bilish
metodlarini o‘zlashtirib tadqiqotchilik faoliyatini olib borish ko‘nikmasi
tajribasini egallaydilar. Evristik metod o‘qituvchilardan ijodiy xususiyat kasb
etuvchi yuqori darajadagi bilish faoliyatini tashkil eta olish ko‘nikma va
malakalariga ega bo‘lishni taqozo etadi. Buning natijasida o‘quvchilar mustaqil
ravishda yangi bilimlarni o‘zlashtira oladilar. Ular odatda yuqori sinf
o‘quvchilarining o‘zlashtirish darajalarini hisobga olgan holda ma’lum
holatlarda qo‘llaniladi. Ushbu metodlardan boshlang‘ich sinflarda foydalanish
8
amali
ѐ
tchi-o‘qituvchilarning fikrlariga ko‘ra birmuncha murakkab hisoblanadi.
Biroq uzluksiz ta’lim tizimiga shaxsga yo‘naltirilgan ta’limni faol joriy etishga
yo‘naltirilgan ijtimoiy harakat amalga oshirila
ѐ
tgan mavjud sharoitda ushbu
yo‘nalishdagi loyihalarni tay
ѐ
rlash o‘ziga xos dolzarb ahamiyatga ega bo‘lib
bormoqda. SHunga qaramasdan bu tasnif maktab amali
ѐ
tida birmuncha keng
tarqalgan va pedagogik hamjamiyat tomonidan e’tirof etilgan. SHuningdek,
buyuk didakt I.YA.Lerner asarlari asosida ilmiy tadqiqot ham amalga oshirilgan.
XX-asr (1902-1903) boshida Emil Dyurkgeym(1973 [1925]) o‘zining qator
ma’ruzalarida
ѐ
shlarning ijtimoiylashuvida maktab fanlarining markazlashuvini
ijtimoiy normalar, qadriyatlar va qoidalar borligini o‘rgatuvchi va ular asosida
ijtimoiy hamkorlikni shakllantiruvchi dastlabki ijtimoiy institut deb qaragan. Bu
me’
ѐ
rlar va qadriyatlarni o‘zlashtira
ѐ
tgan
ѐ
shlar ko‘proq kattalarga xos
samarali bandlik va fuqaroligi bilan bog‘liq an’anaviy xatti-harakatlar modulini
namo
ѐ
n qilmoqda. O‘z navbatida maktab va oilalarning bu normalar va
qadriyatlarni bolalarga singdirishdagi xato va kamchiliklari ular orasidagi
huquqbuzarlik, jinoyatchilik va boshqa salbiy natijalarning kelib chiqishiga olib
keladi va yuqorida ta’kidlangan ijtimoiy institutlarning umumiy maqsadlariga
zid holatni yuzaga keltiradi. Maktab tarbiyasi o‘qitishni xavfsiz va professional
tashkillashtirishda katta rol o‘ynaydi. Dyurkgeymning ta’kidlashicha, maktab
tarbiyasi “sinfda faqatgina tinchlikni ta’minlaydigan oddiygiyna qurilma
emas”, balki undan ham muhimroq, “ma’naviy tarbiya instrumentidir va u
ko‘chirib olinishi murakkabdir”.
Xususan, sotsiologlar o‘quvchilarning shakllanishida maktab intizomi
muhiti rolining kengayishidan manfaatdor bo‘lganlar. Intizom uzoq yillar
mobaynida muvaffaqiyatli maktablarning markaziy xususiyati sifatida e’tirof
etilgan bo‘lsa-da, so‘nggi o‘n yilliklar ichida tadqiqotchilar bu muhim mavzu
haqida qi
ѐ
siy tadqiqotlarga nisbatan kam e’tibor bergan. Maktab intizomi
yuzasidan qi
ѐ
siy tadqiqotlar ayniqsa hozirgi kunda juda muhimdir, chunki biz
maktablarning bir-biridan intizom borasidagi tizimli
ѐ
ndashuv farqlarini
bilishimiz kerak. Bunday bilim si
ѐ
satchilarga samarali ta’lim si
ѐ
satini
9
shakllantirish uchun mustahkam empirik asos beradi. Bu kitob maktab intizomi
yuzasidan tizimli qi
ѐ
siy milliy tadqiqotlarni o‘z ichiga olgan bo‘lib, mavzu
yuzasidan akademik bilimlar, ij timoiy fikr va ta’lim si
ѐ
satining shakllanishiga
hissa qo‘shadi.
XORIJIY TA’LIMDA TYUTOR, EDVAYZER, FASILITATOR VA
MODERATORLIK FAOLIYATI
Xorijiy ta’limda so‘nggi yillarda bir qator atamalar keng ishlatilmoqda. Bularga
tyutor, edvayzer, fasilitator va moderator tushunchalari kiradi.
TYUTOR -
(
Tutorem-lotincha)
ustoz, murabbiy vazifasini bajaradi. Ba’zi
hollarda ma’ruza o‘qituvchisi bilan tinglovchi orasidagi bog‘lovchi rolini ham
bajaradi. Bunda ma’ruzachi tomonidan berilgan bilimlarni keng egallashda
maslahatchi va ustoz rolini bajaradi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
