1. Merkantalizm siyosiy iqtisodining vujudga kelishi va rivojlanishi


Pettining milliy daromad konsepsiyasi



Download 43,72 Kb.
bet3/15
Sana26.02.2022
Hajmi43,72 Kb.
#470356
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   15
Bog'liq
2 5384151915430939463

5.Pettining milliy daromad konsepsiyasi
V.Petti birinchilardan bo`lib davlat statistika xizmati tuzish zarurligi masalasini ko`tardi va ma'lumot to`plashning ayrim yo`nalishlarini belgilab berdi. Uningcha, mamlakatdagi aholining umumiy soni, joylashuvi, yoshi va kasbi hamda boshqa ma'lumotlar muhimdir. Iqtisodiy ko`rsatkichlardan asosiy tovarlarning ishlab chiqilishi va iste'moli, aholi daromadi, boylik taqsimoti haqidagi ma'lumotlar kerakli hisoblangan. Pettining kuzatishlaricha, mamla-katda faqat soliq va tashqi savdo bo`yicha ayrim ma'lumotlar bor edi, xolos. Biror masala haqida gap ochilar ekan, Petti "avval hisoblab ko`rish kerak" de-gan fikrni aytishni yaxshi ko`rar edi. Statistika bilan shug`ullanganligi tufayli ma'lum ma'noda "rejalashtirish" masalalari ham ko`tarilgan. Masalan, u "ish-chilar kuchi balansi" bilan shug`ullanib, mamlakatga shuncha vrach va advokat kerak, demak, oliy o`quv yurtlariga yiligi shuncha talaba qabul qilish kerak, de-gan hisob-kitoblarni keltirar edi. Odatda u Angliya va Fransiyaning iqtisodiy ahvolini solishtirib, qaysi davlat boyroq ekanligini aniq faktlar bilan ko`rsatishga intilgan. "Siyosiy arifmetika" kitobining mukaddimasida u o`z uslubining yangi ekanligini ta'kidlab, qiyosiy (ozroq, ko`proq, yaxshiroq, yomonroq) ko`rsatkichlardan aniq statistik raqamlar - son, og`irlik bilan boshqa o`lchovlar tiliga o`tish kerakligini aytadi. U milliy daromad, milliy boylik haqida gapiradi va Angliyaning milliy boyligini hisoblab chiqadi (ma'lumki, bu ko`rsatkichlar hozirgi kunda juda muhim ko`rsatkich hisoblanadi). Masalan, u Angliyaning moddiy boyligini 250 million funt sterling deb baholaydi, ammo aholining 417 million funt sterling pulini ham shunga qo`shish kerak, deydi.
8.Smitning bozor va davlat to’g’risidagi qarashlari
A.Smit kapitalistik jamiyatni tabiiy tuzum bilan bir deb tushungan, shuning uchun kapitalistik munosabatlar abadiy, kapitalistik xo`jalik namoyandalarining xususiyatlari odamning tabiiy xususiyatlari kabidir, deb izohlaydi (bu fikrning qanchalik to`g`riligini tarix ko`rsatadi). A.Smitning tushunchasi bo`yicha iqtisodiy hayot shunday jarayonki, u ayrim kishilarning xohishiga bog`liq bo`lmagan obyektiv qonunlarga bo`ysunadi. Bu qonunlar tabiiydir, insonning tabiatidan kelib chiqqan xo`jalikning "tabiiy" qonunlarini ochishga intilgan olim amalda kapitalistik ishlab chiqarishni tadqiq etdi.
A.Smit iqtisodiy haqiqatga oid faktlarni qanday bo`lsa shunday holda, bevosita kuzatuvchiga qanday ko`rinsa shunday o`rganish bilan cheklanmasdan, "tabiiy baho", "tabiiy norma", ish haqi va boshqalarning nimaga bog`liq ekanligini aniqlashga urindi. Buning uchun u mantiqiy abstraksiya yordamiga tayanib ish yuritdi. U tasodifiy voqealardan holi ravishda kapitalistik xo`jalikning ayrim xususiyatlari to`g`risida qator muhim xulosalar chiqardi. Shu bilan birga u boshqa vazifa - aniq iqtisodiy hayotni izohlashni ham o`z oldiga maqsad qilib qo`ydi. U shu maqsadda shundokkina ko`rinib turgan kapitalistik xo`jalik voqealarini izohladi va ma'lum sistemaga soldi.

Download 43,72 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   15




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish