1. Швед моделининг хусусиятлари

12-вариант

1.Швед моделининг хусусиятлари.

2. Янги индустриал мамлакатларда ижтимоий сиёсатнинг хусусиятлари.
3.Бозор иқтисодиётига ўтишнинг “фалажли даволаш” ва градуализм йўлларининг МДҲ мамлакатлари ижтимоий сиёсатига таъсири.

1.Швед моделининг хусусиятлари.

Швеция, Дания, Норвегия сингари шимолий мамлакатларда давлат ижтимоий сиёсатининг скандинавия моделидан фойдаланилади. Бугунги кунда айнан замонавий, етук ва ривожланган ижтимоий тизимга эга давлат сифатида айнан скандинавия моделидан фойдаланган мамлакатлар мисол қилиб кўрсатилади. Бу модел ўзида бисмарк ва Беверидж моделларининг элементларини жамлайди.

Ушбу модел қуйидаги хусусиятларга эга:
- ижтимоий эҳтиёжлар учун харажатларни амалга оширишда етакчи рол мамлакат ҳукуматига тегишли бўлиб, барча ижтимоий дастурлар давлат бюджетидан молиялаштирилади;
- ҳукумат ишсизликка қарши фаол кураш олиб боради, унинг олдини олиш учун барча зарур чораларни кўрмоқда;
- скандинавия модели аҳолининг турли қатламлари ўртасида ижтимоий қўллаб-қувватлаш учун шароитларнинг тенглиги билан тавсифланади;
- мамлакат аҳолиси учун турли хил ҳаётий вазиятларда турли хил ижтимоий кафолатлар берилади.
Ижтимоий сиёсатни тартибга солишнинг энг ёрқин, скандинавия моделига мисол - Швеция. Бугунги кунда у ижтимоий-иқтисодий жиҳатдан дунёнинг энг ривожланган давлатларидан бири ҳисобланади. Швеция аҳолисининг ижтимоий таъминоти бутун мамлакат аҳолисини ижтимоий ҳимоя қилишда давлат кафолати асосида амалга оширилади. У солиқ ва трансферт сиёсати орқали амалга ошириладиган аҳолининг барча қатламлари даромадларини қайта тақсимлашга қаратилган.
Швед моделининг асосий хусусиятлари инсон ҳаётининг барча соҳаларида доимий ижтимоий ҳимоя ва 100 фоиз бандликка эришиш, камбағаллар ўртасидаги қарама-қаршиликларнинг йўқлиги, юқори сиёсий ва ижтимоий барқарорликдир. Ўтган асрнинг 80-90 йилларида оғир иқтисодий вазиятга қарамасдан скандинавия моделидан фойдаланаётган ҳеч бир давлат ўз танлаган йўлидан воз кечмади. Бироқ, умумий фаровонликка эришиш ва юқори даражада таъминланган ижтимоий кафолатлар мавжудлиги давлат бюджетидан катта харажатларни талаб қилади. Шунинг учун ушбу давлатларда солиқлар юқори фоизлиги билан ажралиб туради. Ҳозирги пайтда ҳукуматлар томонидан мунисипал бюджетда катта миқдордаги маблағларни тўплаш имкониятини берадиган замонавий солиқ концепсиялари ишлаб чиқилмоқда, шу орқали маблағларни тўплаш ва самарали сарфлаш йўлга қўйилмоқда.