1. Yuqumli kasalliklar fanining hozirgi davridagi tutgan o’rni

Parazitizm haqida tushuncha

Parazitizm – bu har xil turlarga tegishli bo'lgan organizmlarningo'zaro yashash munosabatlari bo'lib, bunda organizm (parazit) ikkinchi organizmni (xo'jayin) oziqlanish manbai, doimiy va vaqtinchalik yashash joyi sifatida foydalanadi.

Parazitizm – turlararo munosabatlarning shakli bo'lib, bir turdagi tirik mikroorganizmlarning (qo'zg'atuvchilar) boshqaturdagi makroorganizmlardan (xo'jayin) yashash muhiti yoki oziq manbai sifatida foydalanishi bilanxarakterlanadi. Bunday mikroorganizmlar parazitlar (grekcha – parasitos – tekinxo'r) deb ataladi.

Patogen qo'zg'atuvchining va unga sezuvchan organizmning munosabati siklik, ya'ni davriy ravishda kechadi va kasallikning rivojlanish bosqichlarining o'zaro almashinuvi bilan xarakterlanadi. Shu munosabat bilan yuqumli kasalliklarning rivojlanishida bir necha davrlar tafovut etiladi: yashirin, boshlang'ich, rivojlanish va tuzalish.

Yashirin davr kasallikni yuqtirishdan boshlanishiga qadar bo'lgan muddatni o'z ichiga oladi. Ushbu davrda kasallik belgilari yuzaga chiqmaydi va faqat ba'zi bir bemorlarda umumiy yoki noaniq (xabarlovchi yoki prodromal) simptomlar aniqlanadi. Shuni ta'kidlab o'tmoq darkorki, epidemiologik ma'lumotlarsiz ushbu davrda yuqumli kasallikka shubha qilish nihoyatda qiyin. Har bir yuqumli kasallik uchun yashirin davr davom etish muddati turlicha va qo'zg'atuvchining virulentligi, dozasi va makroorganizmning qarshilik qobiliyati (reaktivligi) ga bog'liq. Ushbu muddat bir necha soat (gripp, ovqat toksikoinfektsiyalari), haftalab yoki oylab (qoqshol, qutirish, virusli gepatitlar) va hatto yillar mobaynida (VICH-infektsiya) davom etishi mumkin.