15-mavzu. Gazlarni changdan tozalash. Tozalash darajasi. Tozalash usullari Reja

Changlarni yuvib tozalash
Changlarni tozalashning usullaridan yana biri ularni yuvishdir. Bu usul namlab tozalash ham deb yuritiladi va gazlarni yaxshilab tozalashda, gazning namligini oshirishga yo‘l qo‘ysa bo‘ladigan hollarda qo‘llaniladi. Gazlarni yuvish odatda barbotajli uskunalarda amalga oshiriladi (5.1-rasm). Bunday uskunaning asosiy elementi korpus ichida gorizontal' holda o‘rnatilgan tarelka yoki teshikchali to‘siqdir. Chang tarelkaning ostki qismidan kiradi va suyuqlik bilan ajralib tarelka ustida barbotaj (gaz-suyuqlik aralashmasi) qatlamini hosil qiladi. Suyuqlik gaz tarkibidagi qattiq zarrachalarni o‘zi bilan olib yon tomonidagi yoki pastdagi teshikdan chiqib ketadi. Tozalangan gaz uskunaning tepa qismidan chiqarib olinadi.


Venturi skrubberi. Oxirgi paytlargacha sanoatda keng qo‘llanib kelingan bunday qurilma suyuqlikni sochib beruvchi truba (Venturi trubasi) va suyuqlik tomchilarini gaz oqimidan ajratadigan separatordan tashkil topgan (5.2-rasm). Venturi trubasi 1 torayuvchi qism (konfuzor), qiska silindrsimon qism (bo‘g‘iz) va kengayib boruvchi qism (diffuzor) lardan tuzilgan. Suyuqlik maxsus sochib beruvchi qurilma yoki mexanik forsunka yordamida konfuzor (yoki bo‘giz) ga beriladi. Trubaning harakte-ristikalari quyidagicha o‘zgarishi mumkin: konfuzorning qiyalik burchagi 25-28°; diffuzorning qiyalik burchagi 6-7°; bo‘g‘izning uzunligi diametrining 0,15-0,5 ulushi; bo‘g‘izning diametri truboprovod diametrining 0,4-0,5 ulushi. Bosim yo‘qolishini kamaytirish uchun Venturi trubasining ichki yuzasi mexanik qayta ishlash yo‘li bilan silliqlantiriladi.
Gaz-suyuqlik oqimining bo‘g‘izdan keyin diffuzorga o‘tib, kengayishi paytida suyuqlikning qo‘shimcha mayda tomchilarga ajralishi yuz beradi. Bu yerda suyuqlik tomchilari chang zarrachalarini o‘zi biyaan birga olib ketadi. Tomchilarning gaz oqimidan ajralish jarayoni 2-siklon tomchi ushlagich da ro‘y beradi.
Bo‘g‘izdagi gazning tezligi 60-150 m/s ga yetadi. Suyuqlik ortiqcha bosim (0,03-0,1 mPa) bilan beriladi. Diffuzorda oqimningtezligi 20-25 m/s gacha kamayadi. Siklonda gaz-suyuqlik oqimining tezligi 4-5 m/s ni tashkil qiladi.
Venturi skrubberida chang zarrachalarini ushlab turgan suyuqlik tomchilariga nisbatan gazning katta tezligiga erishiladi. Shu sababdan Venturi qurilmasida gaz tarkibidagi o‘lchami 1 mkm dan kichik bo‘lgan qattiq zarrachalarni ushlash imkoniyati mavjud. Tozalash darajasi 99 % gacha yetadi, biroq qurilmaning gidravlik qarshiligi juda katta (2200-12800 Pa).


Soplo yordamida gaz oqimi kiradigan qurilmaning yuqorigi qismida gorizontga nisbatan 15-30° qiya qilib joylashgan bir necha qator soplolar o‘rnatilgan; ushbu tangensial soplolar yordamida ikkilamchi gaz oqimi uyurma hosil qiladi. Soplodan chiqayotgan gazning tezligi 60-80 m/s ni tashkil etadi. Bunday qurilmalarda ikkilamchi gaz oqimining hajmiy sarfi umumiy gaz sarfining 30-50 % ini tashkil etadi.
Gaz oqimi parrak yordamida yoki tangensial yo‘nalishda kiritiladigan qurilmalarda ikkilamchi gaz oqimining bosimi soplo yordamida kiradigan gaz bosimiga nisbatan ancha kam bo‘ladi. Odatda ikkilamchi gazning qurilmaga kirishidagi bosimi va tezligi taxminan siklonlardagi ko‘rsatkichlarga juda yaqin. Sanoat ishlab chiqarishlarida yuqorigi va pastki gaz oqimlari tangensial yo‘nalishda kiradigan uyurmali chang ushlagichlardan foydalanish qulay va arzonga tushadi. Bundan tashqari qurilmaning tuzilishi sodda va bosimning yo‘qolishi kamroq.