3- tajriba ishi oqim harakat tartibini o’rganish. Reynolds sonini aniqlash asosida oqim tartibini o’rganish. Ishning maqsadi

Tajriba ishining maqsadi va vazifasi
Suyuqlikning barqarorlashgan ravon turbulent harakatida uzunlik bo‘yicha naporning yo‘qolishini va hisoblashlardagi yo‘qotilishiga bog‘liqligini tekshirish
Buning uchun: -
Q₁va Q₂ sarflarda naporning yo‘qotilishi va gidravlik ishqalanish koeffitsientini (Darsi koeffitsienti) hisoblab aniqlash.
- Xuddi shu narsani tajribalar o‘tkazishi orqali naporning yo‘qotilishi va Darsi koeffitsientini aniqlash.
- Hisoblab topilgan natijalarni tajriba natijalari bilan solishtirish.
Darsi koeffitsienti λ ni aniqlash formulalari.
1-Jadval

Qarshilik zonasi	Oqim rejimi	Zonalar chegarasi	Hisob formulalari
I	Laminar	Re < 2300	λ = 64/Re
II	Turbulent silliq devorli	4000≤Re≤20	Blazius	Barcha turbulent rejimlar uchun
			Konakov	Altshul formulasi
III	Turbulent kvadratligacha		Frankel
IV	Turbulent kvadratli	Re>500 -	Shifrinson
			Nikuradz

Ishning bajarilish tartibi
Tajribani boshlashdan oldin hisobotga berilganlarni yozib olish kerak.

1. 
   Oqim hosil qilinib, ularning o‘rtacha tezligi topilsin
   

sm/s
O‘lchov sig‘imi va sekundomer yordamida sarfni tajriba orqali aniqlash

2. 
   Tekshiriladigan suvning trubadan chiqayotgan temperaturasi o‘lchansin
   
3. 
   Temperaturaga bog‘liq bo‘lgan kinematik qovushqoqlik 2-jadvaldan aniqlansin.
   

2 jadval

t^0 C	15	16	17	18	19	20	21	22
Sm/s	0,0115	0,0112	0,0109	0,0106	0,0104	0,0101	0,010	0,0099

4. 
   Reynolds soni hisoblab topilsin
   

5. 
   Gidravlik qarshilik zonasi aniqlansin.
   

6. 
   Yuqorida keltirilgan formulalarning biridan topilgan zona uchun Darsi koeffitsienti λ hisoblab topilsin.
   
7. 
   Uzunlik bo‘yicha naporning yo‘qolishi aniqlansin
   

8.Qurilma pezometrlari shkalalaridan uzunlik bo‘yicha yo‘qotilishi topilsin
h_I = h₁ – h₂
9.Tajriba ko‘rsatkichi bo‘yicha gidravlik ishqalanish koeffitsienti (Darsi koeffitsienti) topilsin.

10. Tajribadan olingan qiymatlar λ_taj bilan nazariy hisoblangan λ_naz qiymatlar orasidagi farq quyidagidan topilsin

Uzunlik bo‘yicha naporning yo‘qotilishini aniqlash
3-jadval

№t/r	Kattaliklar nomi	O‘lchov birligi	Natijalari
			1	2
1	Suv sarfi, Q	Sm^3/s
2	Reynolds soni, Re
3	Gidravlik qarshilik zonasi
4	Gidravlik ishqa lanish koeffitsien ti (hisoblanadi)	λnaz
5	Tezlik, ν	sm/s
6	Uzunlik bo‘yicha naporning yo‘qotilishi λe (1- formula bo‘yicha)	Sm
7	1 chi pezometr ko‘rsatkichi h1	Sm
8	2 chi pezometrik ko‘rsatkichi h2	Sm
9	Uzunlik bo‘yicha naporning yo‘qolishi hl = h1-h2	Sm
10	Gidravlik ishqalanish koeffitsienti (1 formuladan)λ
11	Naporning yo‘qolishi uchun	%
12	Gidravlik ishqalanish koeffitsienti uchun 100%	%

Nazorat savollari
1.Ishqalanishning qarshilik koeffitsienti nimani xarakterlaydi?
2.Truboprovodning g‘adir-budirligi ishqalanish koeffitsienti bilan qanday bog‘liq?
3.Qarshilik koeffitsienti Reynolds soniga qanday bog‘liq?
4.Ishqalanish qarshiligi koeffitsientining o‘zgarish qonuniyatini qarshilikning qaysi ko‘rinishlarida farqlaydilar?