3. Aylanma mablag’larni mye’yorlashtirish Asosiy kapital doiraviy aylanishining mohiyati, tarkibiy tuzilmasi va samaradorligi

K = (A : F ) x 100%

Bu yerda: K – yeskirish koyeffisiyenti;

A – foydalanishda bо‘lgan davr mobaynida asosiy
ishlab chiqarish fondlarining
qayta tiklanishiga hisoblangan amortiza-
siya ajratmalarining summasi;
F – asosiy ishlab chiqarish fondlarining boshlan-
g’ich qiymati.

Asosiy ishlab chiqarish fondlarining yangilanish koyeffi-siyenti XYUS investision talabini qondirishning intyensivligi-ni ifodalaydi va u quyidagicha hisoblanadi:

K = (Q : Q ) x 100%

Bu yerda: K – yangilanish koyeffisiyenti;

Q – yil davomida kiritilgan asosiy ishlab
chiqarish fondlarining qiymati;
Q – barcha asosiy ishlab chiqarish fondlarining
yil oxiridagi qiymati.
Asosiy ishlab chiqarish fondlarining chiqish koyeffisiyenti yesa yeskirgan ishlab chiqarish apparatining foydalanish (yeksplua-tasiya qilish)dan chiqib kyetish dinamikasini ifodalaydi va u quyidagicha aniqlanadi:


Q = (Q : Q ) x 100%

Bu yerda: Q – chiqish (chiqib kyetish) koyeffisiyenti;

Q – yil davomida likvidasiya qilingan asosiy
ishlab chiqarish fondlarining qiymati;
Q – asosiy ishlab chiqarish fondlarining
yil boshidagi qiymati.

Shunday qilib, asosiy kapital doiraviy aylanishining sama-radorligi, kо‘p jihatdan, amortizasiya ajratmalarining maqsadli foydalanilishini, ishlab chiqarish apparatining rivojlanishiga yemission daromad va sof foydaning kerakli miqdorlarda qayta investisiya qilinishini oldindan aniqlab beradi. Shu bilan birga, bu yerda, yangi texnologik tizimlardan foydalanish, mashina va dastgohlarning Yuklama darajasi, asosiy ishlab chiqarish fondlarining о‘z vaqtida yangilanishi va chiqib kyetishi, Moliyalash-tirishning mumkin bо‘lgan barcha manbalarini faol jalb qilish muhim ahamiyat kasb yetadi.