3. Ekologiya I bezopasnost jiznedeyatelnosti: Uchebnoe posobie dlya studentov vuzov/ red. L. A. Muraviy, 2002. 447 s

Berilgan
Vatiantlar
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
L (m)	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20
B (m)	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14
H (m)	0,4	0,6	0,8	1	1,2	1,4	1,6	1,8	2	2,2
ФL (lk)	2300	2310	2280	2290	2320	2330	2340	2285	2295	2305
ЕH (lk)	450	180	100	120	150	200	250	300	350	400
Кzk (lk)	0,5	0,6	0,7	0,8	0,9	1	1,1	1,2	1,3	1,4
Z	1	1,02	1,04	1,06	1,07	1,08	1,09	1,1	1,12	1,13
Wsq	5	5,2	5,4	5,6	5,8	6	6,2	6,4	6,6	6,8
Sn (m^2)	22	210	220	230	240	250	260	270	280	280
n	10	9	8	7	6	5	4	3	2	1
η	45%	45%	45%	45%	45%	45%	45%	45%	45%	45%
μ	1,1	1,2	1,3	1,4	1,5	1,6	1,7	1,8	1,9	2,0

2.3. Hisoblash uslubi¹
1. Yorug’lik oqimidan foydalanish koeffitsienti usuli²
Bino uskunasini aniqlaymiz:
, (1.1)
bunda L - xona uzunligi;
B - xona kengligi;
H_p – chiroqlarni ilish balandligi.
Н_Р = Н-0,3, (1.2)
Chiroqning yorug’lik oqimi:
, (1.3)
bunda Ф_L – lampaning yorug’lik oqimi;
Е_Н – yoritilganlik, лк;
S = L·B xonaning maydoni;
К_zk – zahira koeffitsienti;
z – yoritishning nochiziqli koeffitsienti;
N – chiroqlar soni.
Shundan chiroqlar sonini quyidagi formula bo’yicha topamiz:
, (1.4)
Ф_sv = 2·Ф_L –chiroqning yorug’lik oqimi;
E_H – yoritilganlik.
2. Chiroqning solishtirma quvvati usuli.
Solishtirma quvvat usuli bo’yicha aniqlanadi:
P = 40 B, (1.5)
Shunday qilib, chiroqlar sonini topamiz:
, (6)
bunda S_n – xonaning maydoni, m² (shart bo’yicha);
P – chiroqning nominal quvvati;
n – chiroqning soni;
N – chiroq SOL(sanoatdagi ocma lyuminetsentli) bo’lganligi sababli, chiroqdagi lampalar soni.
W_x=K W_sq, (1.7)
bunda W_X – chiroqning xisobli almashtirma quvvati,vt/m²;
K – korreksiya koeffitsienti;
W_sq – jadvalda muvofiq solishtirma quvvat.
Chiroqning oynali tarqatgichsiz, teshikchalarsiz va panjarasiz LD-400 turi uchun chiroqning h va S₀ osilgan balandligida W_j vt/m² E_LK uchun S_shift=50%, S_st=30%, _yer=10% da K_z.
Negaki, shart bo’yicha S_shift=50%, S_et=50%, S_er=10%, unda W_J ni 10%ga kamaytirish zarur ya’ni
W=0.9•W₀.
Shart bo’yicha K_z W ni korreksiya koefsentlariga ko’paytirish zarur:
α_kz = .
Shart bo’yicha Z, α_kz, ga kupaytirish natijasida olingan W, korreksiya koefsientlariga kupaytirish zarur:
α_Z = .
Shart bo’yicha E_H, α_Z ga kupaytirish natijasida olingan W, koreksiya koeffitsientiga ko’paytirish zarur:
α_E = .
3. Yaltirovchi chiziqlar usuli.



l = 0,5L, m, (1.8)
bunda l – devordan joylashish chizig’igacha masofa.
Chiziqli yorug’lik oqimining chiziqligi quydagiga teng:
, (1.9)
bunda K₃ – zaxira koeffitsienti;
µ – akslangan yorug’lik va uzoqlashgan chiziq tasirini inobatga oluvchi koeffitsient;
L_L = L=20 m;
E_H = 400 lk;
Σе – hisoblash natijasidagi shartli yoritilganlik yig’indisini chiziqning barcha bo’laklarini 42.84 ga teng deb olamiz.
H’=H-0,3.
Natijaviy jadval: 2.2.

Р

P’=P/H’

L

L’=L/H’

e

Berilgan:

Variant	4
L (m)	14
B (m)	8
H (m)	1
ФL (lk)	2290
ЕH (lk)	120
Кzk (lk)	0.8
Z	1,06
Wsq	5.6
Sn (m^2)	230
n	7
η	45%
μ	1,4

Yorliq oqimidan foydalanish koifisenti
H_p=H-0.3=1-0.3=0.7
= I=(L*B)/H_p*(L+B)=14*7/0.7*22=1,428
= 120*230*0.8*1.06*100/(2290-0.45)=1022ta


W_x=K W_sq=0.8*5.6=4.48
=4.48*230/7*40=4 ta
Chiroqning solishtrma quvvati usuli
α_kz = =0.87 α_Z = =1.045 α_E = =4
Yaltirovchi chiroqlar usuli
l=0.5*14=7m
H=H-0.3=0.7
L_i=L=14m E_h=120 lk
=1000*120*0.8*1.06/1.4*42.84=1697lk.
Bajarilgan ishlar bo‘yicha xulosam.

Bu topshiriqni bajarish jarayonida men FV larda qanday harakat qilish kerak ekanligini hamda boshqalarga yordam berish kerak ekanligini o’rgandim. FV bo’lganda sarosimaga tushmasdan vaziyatga real yondoshgan holda qanday ishlar qilinishi kerakligini bilib oldim. Gidrometrik FV larda qanday jon saqlash va boshqa biron bir tan jarohat olgan insonga yordam berish jarayonlarini ham ko’rib chiqdim. Tan jarohat olgan shaxsga nisbatan birinchi tez tibbiy yordam qanday berilishi haqidagi barcha ko’rsatmalarni oldim.

Baxtsiz hodisa yuz bergan korxona ish beruvchisi (yuqori turuvchi xo‘jalik organi rahbari) maxsus tekshirish materiallarini zudlik bilan ko‘rib chiqishga, baxtsiz hodisa kelib chiqishi sabablarini bartaraf etish to‘g‘risida komissiya taklif qilgan chora-tadbirlarni bajarish haqida, mehnatni muhofaza qilish va xavfsizlik texnikasi bo‘yicha lavozimi va kasbiga oid vazifalarning bаjarilmasligiga (buzilishiga) уo‘1 qo‘ygan shaxslarni javobgarlikka tortish haqida buyruq chiqarishga majburdir. Ish beruvchi maxsus tekshirish komissiyasi taklif qilgan chora-tadbirlarning bajarilganligi haqida maxsus tekshirish o‘tkazishni boshqargan (bosh). davlat mehnat texnika nazoratchisiga, shuningdek, «O‘zsanoatkontexnazorat» davlat qo‘mitasining оbyektlar nazorati ostida bo‘lgan mahalliy organlariga yozma ravishda axborot beradi.
Endi chiroqlarni qo’yayotganda ularning soniga joylashish o’rniga asosiy e’tibor beramiz. Bu bizga ergonomika fanidan ham chiroqlarni qanday joylashtirish bo’yicha xulosalar berdi.


Foydalanilgan adabiyotlar va internet xavolalari ro’yhati
1. O’zbekiston Respublikasining Mexnatni muxofaza qilish to’g’risidagi qonuni. Toshkent, 1993 y.
2. I. A. Karimov. O’zbekiston XXI asr busag’asida: Xavfsizlikka taxdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari. T. O’zbekiston 1997 y.

3. Hayot faoliyati xavfsizligi, O.R.YULDASHEV, SH.G.JABBOROVA, TOSHKENT-2011

4. Goipov X.E. Mexnat muxofazasi. Toshkent, “Mexnat”, 2000 y.

5. Otaxonov M. Qurilishda Mexnat muxofazasi va xavfsizlik texnikasi. Toshkent, “Mexnat”, 1991 y.

6. F.Xikmatov , G.X Yunusov, D.M Turgunov . Gidrometriya . Toshkent 2014

Internet havolalari ro’yxati

1. 
   Https://hozir.org/
   
2. 
   https:/fayllar.org
   
3. 
   https:/Wikipedia.org
   
4. 
   5baho.uz
   
5. 
   Bilimlarim.uz
   
6. 
   Lex.uz
   
7. 
   Avitsenna.uz
   

1 Ф.М.Қодиров, С.М. Абдуллаева, Н.Ю. Амурова. «Ҳаёт фаолияти хавфсизлиги» фани бўйича амалий машғулотларни бажариш учун услубий кўрсатмалар./Тошкент, ТУИТ, 2013й.-92б.

2 Юлдошев Ў.Р., Рахимов О.Д. Ҳаёт фаолият хавфсизлигидан лаборатория ишлари. Тошкнт,ТДТУ, 2010й.-74б.