|
Kurs ishining maqsad va vazifalari. Qadimiy Movarounnahr va undagi xalqlar xayoti haqida jonli guvohlik beruvchi asarlar orasida “ Boburnoma “ alohida ajralib turadi. Ajoyib lirik shoir, o’zbek adibi Zahiriddin Muhammad Bobur tomonidan yaratilgan bu asar ijtimoiy – tarixiy, ilmiy – tabiiy va adabiy- lingvistik ma’lumotlar xazinasidir. Unda 1494-yildan 1530-yilgacha O’rta Osiyo, Afg’oniston va Hindistonda kechgan voqealar bayon etilgan. Bobur tarixiy faktlarni Shunchaki qayd etish , jangu jadallar, yurishlar haqida xronologik axborot berish bilangina kifoyalanmay, voqealarni jonli tilda qiziqarli hikoya qilad, manzara chizadi, tabiatni, etnografik xolatlarni tasvirlaydi, davrni, uning xususiyatlarini gavdalantiradi. Shu sababdan asar faqat ilmiy – tarixiy ahamiyati bilaan emas, balki o’zbek badiiy nasrining yorqin namunalaridan biri sifatida ham biz uchun qimmatlidur. Shoir o’z xotiralarini badiiy naql uslubda sodda va ravon bayon etadi. O’nlab tarixiy shaxslarning aniq xarakterini yaratadi. Tabiat manzaralarini suratini chizadi, kitobni har xil syujetlar, ishqiy sarguzashtlar, she’riy parchalar bilan bezaydi. Tilga olingan shaxslarning portreti kiyinishini, tashqi ko’rinishini, fe’l atvorini, odatlari, o’tmishi, avlod-ajdodi, birma bir ta’rif etiladi.
Kurs ishining amaliy ahamiyati. Kurs ishi jarayonida ilgari surilgan fikrlardan, yondashuvlardan hamda samaradorligini ta’minlovchi Kurs ishi natijalaridan pedagogik fanlar bo‘yicha ma’ruzalar tayyorlash, qo‘llanmalar yaratish, shuningdek metodik tavsiyanomalar yaratishda, ish tajribalarini ommalashtirishda samaralifoydalanishgaxizmatqiladi.
Kurs ishi ishining tarkibiy tuzilishi va hajmi: ish kirish, 2 bob, 4 bo‘lim, umumiy xulosalar va tavsiyalar, foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhatidan iborat.
I BOB Hindistonda XVI asrdagi mavjud vaziyat.
1. Hindistondagi knyazliklar haqida ma'lumot.
XI asrdagi O'rta asr Hindistoni hali ham ko'plab davlatlar o'rtasida doimiy ravishda bo'lib o'tadigan nizolar botqog'ida edi. Mahalliy zodagonlarning zaifligidan foydalanib, musulmon hukmdori Mahmud Ganzeviy ularning hududiga bostirib kiradi. XIII asrda Hindistonning butun shimoliy qismi bosib olindi. Endi hokimiyat sultonlik unvonlarini olgan musulmon hukmdorlarga tegishli edi. Mahalliy rajalar o'z erlaridan ayrildi, minglab go'zal hind ibodatxonalari talon-taroj qilindi, keyin esa vayron qilindi. Ularning o'rnida masjidlar qurilgan. Bu davlat 1526-1540 va 1555-1858 yillarda mavjud bo'lgan. U hozirgi Pokistonning butun hududi, Hindiston va Afgʻonistonning janubi-sharqiy qismini egallagan. Bu davr mobaynida Boburiylar sulolasi hukmronlik qilgan Mug‘ullar imperiyasining chegaralari doimiy ravishda o‘zgarib turdi. Bunga ushbu sulola vakillari tomonidan olib borilgan bosqinchilik urushlari yordam berdi. Uning asoschisi Zahiriddin Muhammad Bobur bo‘lgani ma’lum. U Barlas urugʻidan boʻlib, Tamerlanning avlodi edi. Boburiylar sulolasining barcha vakillari ikki tilda - fors va turkiy tillarda gaplashgan. Hindistonning bu hukmdorlari juda murakkab va xilma-xil unvonlarga ega. Ammo ularning bitta o'xshashligi bor edi. Bu bir vaqtlar fors hukmdorlaridan olingan "padishah" unvoni. Dastlab Hindistonning bo‘lajak hukmdori Temuriylar davlati tarkibiga kirgan Andijon (hozirgi O‘zbekiston) hukmdori bo‘lgan, biroq u ko‘chmanchilar – Deshtiqipchoq o‘zbeklarining hujumi ostida bu shahardan qochishga majbur bo‘lgan. Shunday qilib, u turli qabila va elat vakillaridan iborat qoʻshini bilan birgalikda Hirotga (Afgʻoniston) kelib qoladi. Keyin u Shimoliy Hindistonga ko'chib o'tdi. 1526-yilda Panipat jangida Bobur o‘sha paytda Dehli sultoni bo‘lgan Ibrohim Lodiy qo‘shinini mag‘lub etishga muvaffaq bo‘ldi. Bir yil o'tgach, u yana Rajput hukmdorlarini mag'lub etdi, shundan so'ng Shimoliy Hindiston hududi uning mulkiga o'tdi. Boburning merosxo‘ri Humoyun o‘g‘li hokimiyatni o‘z qo‘lida ushlab turolmagani uchun 15 yildan ortiq, ya’ni 1540-1555 yillarda Mug‘ullar imperiyasi afg‘on suridlar sulolasi vakillari qo‘lida edi. 1858 yilda Britaniya imperiyasi Hindiston yarim orolida o'z hukmronligini o'rnatganidan beri inglizlar o'z yerlarida bosqinchilar mavjudligidan qoniqmagan barcha mahalliy hukmdorlarni almashtirishga majbur bo'ldilar. Shunday qilib, to'g'ridan-to'g'ri mustamlakachilardan unvonlar olgan yangi hukmdorlar paydo bo'ldi. Gvalior viloyatidan Shinde hukmdori shunday edi. U mashhur sepoy qo'zg'oloni paytida inglizlar tomoniga o'tganida Maharaja unvonini oldi. Gondal provinsiyasida yashagan Bhagavat Singx imperator Jorj V ning toj kiyish sharafiga bosqinchilarga qilgan xizmatlari uchun xuddi shunday unvonga sazovor bo'lgan. Baroda erlarining hukmdori Sayajirao III, avvalgisi o'g'irlash uchun olib tashlanganidan keyin Maharajaga aylandi. Qizig'i shundaki, bu nomga nafaqat mahalliy hindular ega bo'lishlari mumkin edi. Shuningdek, oq rajalar, masalan, ingliz Bruk sulolasi vakillari ham bor edi. Ular 19-asrning oʻrtalaridan boshlab, kichik Saravak davlatini qariyb yuz yil davomida boshqargan. 1947-yilda Hindiston mustaqillikka erishib, respublikaga aylanguniga qadar hukmdorlarning barcha unvonlari rasman bekor qilindi. Miloddan avvalgi 1500 yillar atrofida. e. Hind vodiysi (hozirgi Pokiston hududi) oriy qabilalari tomonidan joylashtirila boshlandi. Asta-sekin ular Shimoliy Hindiston bo'ylab joylashdilar va u erda o'z shaharlariga asos soldilar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
