4-ish. Odam tanasining antropometrik (somatometrik) kо‘rsatkichlari

Qad–qomat odam tanasining umurtqa pog‘onasi, kо‘krak qafasi shakli, gavdaning yuqorigi va oyoqlar qismlarining о‘zaro muvofiqlikda joylashishi, qо‘llar, gavda, tos sohasi, oyoqlarning о‘zaro mos kо‘rinishda, meyoriy joylashishini belgilab beradi. Tо‘g‘ri qad–qomatning shakllanishida jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanish, ovqatlanish rejimi, shuningdek maishiy turmush sharoitlari, iqlim sharoitlari va milliy turmush tarziga oid omillar о‘z ta’sirini kо‘rsatadi.
Yaxshi darajada shakllangan qad–qomat odam organizmi uchun ichki organlarning funksiyasi meyoriy amalga oshishida optimal sharoitlarni yaratib beradi, odam organizmining ish bajarish qobiliyati ortishiga olib keladi, shuningdek estetik jihatdan (tashqi gо‘zallik nuqtai-nazaridan) muhim ahamiyatga ega hisoblanadi.
Qad–qomatning tiplarini tavsiflash umurtqa pog‘onasining goniometr asbobi yordamida kо‘rikdan о‘tkazilishi natijalari bо‘yicha tavsiflanishi mumkin.
Kuch indekslari kuch kо‘rsatkichlari qiymatini vazn qiymatiga bо‘lish asosida keltirib chiqariladi va hosil bо‘lgan qiymat foizlar (%) hisobida ifodalanadi. Erkaklarda kaftning о‘rtacha kuchi qiymati tana vaznining 70-75% ini tashkil qiladi, ayollarda esa bu qiymat 50–60% ni tashkil qiladi, erkaklarda bel kuchi qiymati uchun bu kо‘rsatkich 200 – 220% ni tashkil qilsa, ayollarda esa 135–150% ga teng. Erkak sportchilarda mos ravishda bu qiymatlar о‘rtacha 75–81% va 260–300%, ayol sportchilarda esa mos ravishda 60–70% va 150–200% ni tashkil qiladi.
Farqlanish indeksi о‘tirgan holatda bо‘y uzunligi qiymatidan oyoqlarning uzunligini ayirib tashlash yо‘li bilan aniqlanadi. Erkaklarda bu qiymat о‘rtacha 9–10 sm ni tashkil qiladi, ayollarda esa 11–12 sm ga teng. Bu indeks qiymati qanchalik kichik bо‘lsa, о‘z navbatida oyoqlar shunchalik meyordan uzun bо‘lishi yoki aksincha holat kuzatilishi mumkin.
Ayrim boshqa turdagi indekslar qiymatlaridan foydalanishda о‘rtacha qiymatlarga doimiy tuzatishlar kiritilishi talab qilinadi, bunda odam organizmining mashq qilganlik darajasi, yoshi va jinsi hisobga olinadi. Yakuniy holatda faqat umumiy majmuaviy tekshirishlar natijalari (EKG, biokimyoviy tekshirishlar, antropometriya va boshqalar) asosida xulosalar chiqariladi.