4-mavzu. Motiv va motivasiya va hissiyotning namoyon bo‘lishi. Reja

---

4-mavzu. Motiv va motivasiya va hissiyotning namoyon bo‘lishi. 
Reja: 
4.1.
Inson faolligi, uning shakllari va determinantlari. Ehtiyoj, motiv va motivasiyalarni 
aniqlash. 
4.2.
Emosional holatlar. Stress tushunchasi va psixik zo‘riqish, stressning tavsifi. 
Kayfiyatning umumiy tavsifi va uning tuzilishi. 
4.3.
Irodaviy xulq-atvorning ontogenetik xususiyatlari. 
4.4.
Shaxsning irodaviy sifatlarini rivojlanishi. 
Tayanch so
`
z va iboralar: 
Motiv, ko`nikma, malaka, odat,motivatsiya, motiv turi: ichki, tashqi, motivatsiya 
nazariyasi: bixeveorizm, neobixeveorizm, emotsiya, hissiyot, kechinma, hissiyot funksiyasi: 
imprissiv, eksprissiv tomon, hissiyot shakli: hissiy ton, emotsiya, kayfiyat, affekt, stress, stenik 
his, astenik his, yuksak hislar: intellectual, axloqiy, praksik, iroda, maqsad, tilak, istak, xohish, 
irodaviy akt, irodaviy harakat, irodaviy zo`r berish, shaxs sifati: mustaqillik, dadillik, sabr, 
bardosh.
 
4.1. Inson faolligi, uning shakllari va determinantlari. Ehtiyoj, motiv va 
motivasiyalarni aniqlash. 
Motiv 
- bu harakatning nima sababdan amalga oshirilishi. «Biror bir sababdan» odam 
ko`plab turli xarakatlami amalga oshiradi. Mana shu bir motiv tomonidan chaqiriladigan 
harakatlar yig`indisi 
faoliyat, aniqroq aytiladigan bo`lsa, 
alohida faoliyat 
yoki 
faotiyatning 
alohida turi 
deb ataladi. Bunday faoliyat turlari sifatida o`yin, o`quv, mehnat faoliyatlarini 
keltirish mumkin. 
Shuni ta`kidlab o`tish lozimki, bir motivning o`zi turli harakatlar to`plami bilan 
qondirilishi mumkin, va aksincha, bir harakatning o`zi turli motivlar tomonidan uyg`otilishi 
mumkin. 
Agar bir odam misolida ko`rib chiqadigan bo`lsak, odatda, uning amalga oshiradigan 
harakatlariga birdaniga bir necha motiv sabab bo`ladi. Inson harakatlarining ko`pchilik motivlar 
tomonidan uyg`otilishi - odatiy hodisa. Masalan, odam natijaning yuqori sifati uchun mehnat 
qilish bilan birga, yo`l- yo`lakay o`zining boshqa motivlari - jamiyat e`tirofi, moddiy rag`bat 
kabilami ham qondirishi mumkin. 
Tutgan o`mi yoki bajaradigan vazifasiga ko`ra barcha motivlar ham bir day ahamiyat kasb 
etmasligi mumkin. Ulardan bin asosiy, qolganlari - ikkinchi darajali bo`lishi mumkin. Bosh 
motiv yetakchi motiv, ikkinchi darajalilari - 
rag`batlantiruvchilar 
deb ataladi. 
Endi 
motivlar nisbati 
va 
ong 
muammosini ko`rib chiqamiz. Yuqorida bildirilgan fikrlarga 
ko`ra, motivlar harakatlami yuzaga keltiradi, ya`ni maqsadlaming hosil bo`lishiga olib keladi, 
maqsadlar esa doim anglangan holatda bo`ladi. Motivlaming o`zi esa 
anglanadigan 
va 
anglanmaydigan 
turlarga bo`linadi. 
Maqsad motivi 
birinchi turdagi motivlarga misol bo`la oladi. 
Agar motivlar anglanmaydigan bo`lsa, ulami ongda umuman ifodalanmaydi, deb hisoblash 
mumkinmi? Yo`q, bunday hisoblanmaydi. Ular ongda alohida ikki shakl: 
hissiyotlar 
va 
shaxsiy 
mohiyatlarda 
ifodalanadi. 
Hissiyotlar motivlar bilan bog`liq bo`lgan hodisalar yoki harakatlar natijalari bahonasida 
paydo bo`ladi. Agar odam biror narsadan xavotirlanayotgan bo`lsa, demak, «o`sha narsa» uning 
motivlariga dahldordir. Faoliyat nazariyasida 
hissiyotlar 
faoliyat natijasining uning motiviga 
nisbatan munosabatining aks ta`siri sifatida ta`riflanadi. Agar motiv nuqtai nazaridan faoliyat 
samarali amalga oshirilsa, ijobiy hissiyotlar, agar samara bermasa, salbiy hissiyotlar yuzaga 
keladi. 
Bundan shunday xulosa kelib chiqadi: hissiyotlar-juda muhim ko`rsatkich bo`iib, ulaming 
yordamida inson motivlarini aniqlash mumkin. 
Endi