5-maruza. O’simlikning noqulay omillarni tasiri

O‘simlik to‘qimalaridan radiatsiyaga nisbatan eng sezgiri va nozik qismi meristema to‘qimalaridir. SHuning uchun ularni o‘simlikning jiddiy to‘qimasi deb ham ataladi, chunki meristemani radiatsiyadan shikastlanishi nurli kasallanishni keltirib chiqarib butun organizmni nobud bo‘lishiga sababchi bo‘lishi mumkin.

• O‘simlik to‘qimalaridan radiatsiyaga nisbatan eng sezgiri va nozik qismi meristema to‘qimalaridir. SHuning uchun ularni o‘simlikning jiddiy to‘qimasi deb ham ataladi, chunki meristemani radiatsiyadan shikastlanishi nurli kasallanishni keltirib chiqarib butun organizmni nobud bo‘lishiga sababchi bo‘lishi mumkin.
• Nurlanishga nisbatan o‘simliklarning o‘ziga xos reaktsiyalari bu o‘sish jarayonlaridagi o‘zgarishlardir. Ammo ta’sir qiluvchi nur miqdoriga qarab o‘simlikning o‘sishi yo tezlashishi mumkin, yoki sekinlashib to‘xtashi mumkin. CHunki, radiatsiyaning dozasiga qarab kuchaytiruvchi va tormozlovchi samaradorliklar namoyon bo‘ladi.

Radiatsiyani yuqori bo‘lmagan dozasi (0,3-0,5 Gr) no‘xot va makkajo‘xori o‘simtalarining o‘sishini 4-6 kun davomida kuchaytirishi mumkin, ammo keyinchalik bu ta’sir yo‘qoladi. Bu holat yani o‘sishning tezlashishi apikal meristemalar hujayralarining mitoz davri davomiyligini qisqarishi tufayji hamda nafas olish va fotosintez jarayonining miqdoran oshishi bilan ruy beradi.

• Radiatsiyani yuqori bo‘lmagan dozasi (0,3-0,5 Gr) no‘xot va makkajo‘xori o‘simtalarining o‘sishini 4-6 kun davomida kuchaytirishi mumkin, ammo keyinchalik bu ta’sir yo‘qoladi. Bu holat yani o‘sishning tezlashishi apikal meristemalar hujayralarining mitoz davri davomiyligini qisqarishi tufayji hamda nafas olish va fotosintez jarayonining miqdoran oshishi bilan ruy beradi.
• No‘xot va makkajo‘xori donlari uchun yuqoridagi kuchaytiruvchi nurning miqdori anchagina ko‘pdir, yani 3-10 Gr.
• Qishloq xo‘jalik LABORATORIYAotida urug‘larni ekishdan avval nurlantirish uslubi qo‘llaniladi. Ayrim o‘simliklarning urug‘lari ekishdan oldin kichik dozalarda nurlantirilganda ulardan olinadigan hosildorlik 10-12% miqdorida oshganligi kuzatilgan.