6-боб. Операциядан олдинги тайёргарлик (беморни оптимизациялаш)

Операциядан олдинги оптимизациялашнинг мақсадлари нима?

Шошилинч операцияни кутаётган беморлар иккита асосий сабаб туфайли операциядан олдинги оптимизациялашга муҳтожлик сезадилар: булар ёки гиповолемия ёки «сепсис». Иккала ҳолат ҳам тўқималарнинг перфузия етишмовчилигини чақиради ва иккала ҳолат ҳам суюқлик ҳажмини кўпайтириш билан даволанади. Операциядан олинги оптимизациялашнинг бош мақсади – ҳужайраларга кислород етказиб беришни яхшилашдир. Ҳужайра гипоксияси билан кейинчалик ривожланувчи ҳужайра фаолиятининг издан чиқиши, тизимли яллиғланиш жавоб синдроми (ТЯЖС), аъзолар етишмовчилиги ва қониқарсиз натижа ўртасида бевосита боғлиқлик мавжуд (54-боб).

Оғир жарроҳлик беморларида ички касалликлар беморларидан фарқли ўлароқ, оптимизация дегани суюқлик, суюқлик ва катта ҳажмдаги суюқлик деганидир. (Аммо, бу нарса фаол қон кетиши мавжуд бўлган беморларга таъллуқли эмас. Уларда оптимизация деганда қон қетиш устидан назорат ўрнатиш (яъни тўхтатиш) тушунилади. Қон кетиши тўхтилмас экан, сиз суюқликларни чегаралашингиз ва беморни ўртача ифодаланган гипотензия ҳолатида ушлаб туришингиз керак бўлади).


Операциядан олдинги оптимизацияга кимлар муҳтож?

Жарроҳлик беморларининг аҳволи кўпинча оғир бўлиб кўринади. Беморнинг ташқи кўриниши тахикардия, тахипное, гипотензия, ментал бузилишлар ва периферик қон айланишининг бузилишини аниқлашдан ҳам олдин кўпинча муҳим таъсурот қолдиради.

Фақат асосий лаборатор текширувлар ўтказилиши зарур. Юқори миқдордаги гемоглобин ва гематокрит билан аниқланувчи гемоконцентрация оғир дегидратация ёки суюқликнинг учинчи бўшлиққа йиғилиши (секвестрацияланиши) оқибатида келиб чиқади. Юқори нисбий оғирликка эга пешоб таҳлили ҳам худди шу ахборотни ўзида мужассам қилган бўлади. Электролитлар мувозанатининг бузилиши ва буйрак олди азотемиясининг бирга келиши (Азотли мочевинанинг креатинга нисбати 20>1 дан катта) ҳам айланиб юрувчи қон ҳажмининг камайганидан дарак беради. Артериал қондаги газлар таркибини аниқлаш респиратор фаолият ҳамда тўқима перфузияси ҳақида муҳим маълумотларни беради.
Шуни эътиборга олиб қўйинг: шошилинч жарроҳлик касалларида ацидоз деярли ҳар доим лактат ацидоз билан ифодаланган бўлиб, у тўқималарнинг номутаносиб оксигенацияси ва ҳужайра даражасидаги анаэроб метаболизм билан боғлиқ бўлади. Метаболик ацидознинг ўзга сабаблари: буйрак етишмовчилиги, диабетик кетоацидоз (аммо кам учрайди). pH нинг кўрсаткичи 6 дан пастга тушиши ривожланган метаболик ацидознинг белгиси бўлиб у ёмон башоратдан дарак беради ҳамда жадал даволаш зарурлигини билдиради.
Ушбу физиологик оғишларнинг исталган даражаси мавжуд бўлган беморлар оптимизацияга эҳтиёж сезадилар. Албатта, сизнинг бу борадаги ҳаракатингиз топилган ушбу оғишларнинг даражасига мос бўлиши керак.