7-Мавзу: шахснинг билиш жараёнлари: сезги, диқҚАТ, идрок, хотира, тафаккур, нутқ, хаёл

Чу
қурликни идрок қилиш
 Биз 
қандай қилиб дунѐни 3 
Д ўлчовда кўра оламиз? Предметни образини кўз олдимизда иккита ўлчовда 
келтириш бир оз 
қийин, бироқ 3 Д ўлчовда кўриш нисбатан осон бўлади. 
Чу
қурликни идрок қилиш бирон бир обектни 3 Д ўлчовда идрок қилиш 
демакдир. Бу бизга ба
ҳолаш ва ҳисоблаш имкониятини, бизгача бўлган 
масофани ўлчаш имкониятини беради. Демак
чу
қурликни идрок қилиш 
бу 
- бирор бир объектни 3 Д ўлчовда 
кўриш демакдир. 
Ушбу 
расмда 
гўдакнинг 
э
ҳтиѐткорлик билан эмаклаѐтганини 
кўрамиз. 
Шундан 
биламизки, 
гўдакларнинг чу
қурликни идрок қилиш 
қобилияти кичик ѐшдан ривожланади. 
Иккала кўзни очиб олдингизга иккита 
қалам ѐки ручкани қўйинг ва уларни бир хил ушланг, энди бир кўзни ѐпинг. 
Битта кўз билан бу маш
қни бажариш сезиларли даражада қийин бўлади. Бу 
билан биз ѐнма-ѐн турган жисмлар масофасини ани
қлаш ҳақида гап кетганда 
иккита кўзнинг му
ҳимлигинини исботлаймиз. 

---

3 
Икки кўрсаткич бармо
қларингизни кўзларингиздан чамаси беш дуюм 
масафода тутинг ва бармо
қларингиз ораси ярим дуюм бўлсин. Шу ҳолатда 
бармо
қларингизга 
қаранг 
ва 
натижага 
эътибор 
беринг. 
Энди 
бармо
қларингизни узоқроққа силжитинг. Бизнинг 
кўз 
қорачиғларимиз бироз турлича тасвирда 
кўрадилар. Мия бу икки тасвирни солиштирса, 
уларни орасидаги фар
қ уларнинг тушунарсиз 
тенгсизлигини билдиради. Мисол учун, бармо
ғингиз 
билан 
бурунингизни 
ушлаб 
бармо
ғингизга 
қарасанггиз, тушунарсиз тасвир пайдо бўлади. 3 D 
ижодкорлари бир неча дуюм масофада турган 
камерадан 
тенгсиз 
тасвирларни 
тасвирга 
олишди. Тасвирни биз маxсус кўзойнак ор
қали 
кўрганимизда чап кўзимиз чап камерада олинган 
тасвирларни кўради, ўнг кўзимиз эса ўнг камерада 
олинган тасвирларни кўради. Тасвир уларни нормал 
ҳолатда кўрсатади. Ёки иккала камера билан самолѐтда ер xаритасини 3 D
ор
қали расмга олганда у тасвир ҳам бир хил ҳолатда бўлади.
Қандай қилиб биз одамнинг 10 метр ѐки 100 метр узоқликда турганлигини 
ани
қлай оламиз.
Кампуснинг зиналари 
қорага 
бўялса узо
қроқ кўринади, 
аксинча о
қ ранг билан 
бўялса у анча я
қинроқ бўлиб 
кўринади. 
Тасвирни пастга тескарига 
ўзгартирсак 
қора ранглар ерга айланади.
Агар ўлчамни биз иккита бир хил ўлчамдаги объект 
деб солиштирсак, кўплаб одамлар узо
қда турган объектни кичкинароқ деб 
идрок 
қилишади

---

Тасвир бош
қа объектлар орасида бўлса яъни биз кўраѐтган тасвир бошқа 
бирон тасвир билан тўсиб (блоклаб) 
қўйилса у бизга анча яқин кўринади ва 
биз уни шундай идрок 
қиламиз. Бу ҳолат ушбу расмдаги манзарани яратади.