9-mavzu. Narxning mohiyati va shakllanish xususiyatlari

Chakana narx - tovarlar bevosita iste’molchiIarga sotiladigan narx. Chakana narxga tovaming ulguiji narxi, chakana savdo tash- kilotlarining xarajatlari va ulaming oladigan foydasi kiradi. Chakana narx tovarlarga boigan talab va taklifhi bogiovchi rolini o‘ynaydi hamda ulaming nisbatiga qarab yuqori yoki past boiishi mumkin.

Davlatning narxlami tartibga solish faoliyati chegaralangan (li- mitlangan) va dotatsiyalangan narxlami vujudga keltiradi. Chega- ralangan narx - davlat tomonidan yuqori va quyi chegaralari belgilanib, shu doirada o‘zgarishi mumkin boigan narx. Bunday narx yordamida davlat inflyatsiyani jilovlaydi, narx darajasini nazorat qiladi. Dotatsiyalangan narx - davlat byudjeti hisobidan maxsus arzonlashtirilgan narx. Bunday narxdan kam daromadli oilalar, beva-bechoralar, ishsiz va nogironlami hayotiy zarur ne’matlar bilan eng kam darajada ta’minlab turishda foydalaniladi.

Demping narx - bozorda o‘z mavqeini mustahkamlash va raqiblarini bozordan siqib chiqarish uchun firmalar tomonidan foydalaniladigan maxsus narx. U «bozorga kirib olish narxi» deb ham ataladi. Demping narxda rasmiy narxning bir qismidan kechib yuboriladi.