A. A. Omonov, Т. М. Qoraliyev kredit va banklar

1.2. Pulning mohiyati
1 Абдуллаева ПХЗ. Пул, кредит ва банклар. - Т .: «Иктясод - Молия», 2 0 0 7 ,8 - 6.
2 Смит А. Исследовние природе и причинах богатства народов. Том 1. - С .4 1 8 ,421.
3 Юм Д. Опыта. -М .: И з д а н » К.Т.Солдатенкова, 1986. - 0 .2 0 .
4 Соколов Б.И. Деньги, кредит и банки. Учебник. - М .: ТК Вебли, И зд - во. Проспект, 2008. -С .8.
11

---

Uchinchidan, pulda ifodalanuvchi xususiy mehnat ijtimoiy mehnat 
sifatida namoyon bocladi. Shunga asoslangan holda, pul ham tovar, lekin 
boshqa tovarlardan farq qiluvchi xususiyatlarga ega boigan maxsus 
tovar degan xulosaga kelish mumkin»5.
Iqtisod fanlari doktori, professor O.Yu. Rashidov va boshqalar 
ishtirokida nashrdan chiqarilgan darslikda «Pul - bu umumiy ekvivalent 
sifatida qoilaniladigan universal tovaming alohida turi boiib, boshqa 
barcha tovarlaming qiymati u orqali ifodalanadi. Pul - bu boshqa 
ne’matlaming qimmatini olchash vositasi (umumiy ekvivalent) yoki 
ayirboshlashda hisob-kitoblami amalga oshirish vositasi (ayirboshlash 
vositasi) funksiyalarini bajaruvchi ne’matdir. Pul - bu mutlaq 
likvidlilikka ega boigan ne’matdir. Pul - bu iqtisodiy kategoriya boiib, 
odamlar o‘rtasidagi munosabatlar unda namoyon boiadi va uning 
yordamida quriladi. Pulning maqsadi bozorga oid o‘zaro harakatlaming 
transaksion xarajatlarini tejashdan iborat»6.
Pulning iqtisodiy mohiyati xususida fikrlami eramizdan oldingi 
davrda yashagan Aristotel (er. oldingi 384 - 322 yy.), keyinchalik 
sarkarda Aleksandr Makedonskiy kabi buyuk shaxslar tomonidan 
qoldirgan manbalarda ham ko‘rish mumkin7.
Yuqorida bayon etilganlardan ko‘rinib turibdiki, 
pulning 
mohiyatiga xorijiy va mahalliy iqtisodchi olimlar, mutaxassislar va 
nazariyachilar o'zlarining yondashuvlarini bildirgan. Biz ulaming ushbu 
fikr va yondashuvlarini tadqiq qilish maqsadidan yiroqmiz.
Pul - iqtisodiy kategoriya boiib, barcha tovarlar uchun 
umumekvivalent vazifasini bajaradigan maxsus tovardir. Pul faqat 
ayirboshlash jarayonida zarur boladigan, hukumat tomonidan 
o‘matilgan to io v vositasidir. Pul - qat’iy o‘matilgan kafolatlangan 
bahoni aniqlaydigan vosita emas. U oddiy tovar, faqat boshqa 
tovarlardan unga ehtiyojning yuqoriligi va qolgan barcha tovarlar uchun 
ayirboshlash vositasi sifatida foydalanganligi bilan ajralib turadi. Boshqa 
tovarlar singari pul ham kishilar tomonidan jamg‘ariladi. Kishilar 
tovarlami sotish va xizmatlami ko‘rsatish orqali uni «sotib» oladi yoki 
jamg‘aradi. Tovarlami sotib olish va turli xizmatlarga boigan ehtiyojini 
qondirish natijasida uni «sotadi».