A. M. Nasimov kimyo o‘qitish uslubiyoti amaliy mashg’ulotlarning ishlanmalari

Elektron – zarracha, ya’ni u massaga, fizikaviy xossaga, tezlikka ega, harakatlanadi.
Elektron – to’lqin, ya’ni nur tabiatiga ega. U fazada to’lqin uzunlikka ega, nurning difraksiya va interferensiya xodisasini o’zida namayon qiladi.
Elektron yadro atrofida orbital chiziq bo’ylab harakatlanmaydi, orbital chiziq elektronning eng ko’p bo’lish ehtimoli bo’lgan trayektoriya holos. Aslida esa elektron to’lqinsimon harakatlanadi. Bu jarayon ham animasiya qilingan.
Bu ko’rinishdan Geyzenbergning noaniqlik prinsipini ham isbotlash mumkin. Yuqorida aytilganidek elektron juda tez harakatlanadi va uning harakat treaktoriyasi ham bir tekisda emas. Geyzenbergning noaniqlik prinsipi: Elektronni harakat tezligi qanchalik aniq topilsa, uning koordinatalari shuncha noaniq chiqadi. Ma’lum bir vaqtda elektronning fazodagi joyini belgilash mumkin emas.
Atom tuzilishi mavzusiga oid kompyuter darsini yaratish uchun tuzilish jarayonlarini animasiyasi yaratildi va kompyuter darsi dasturiga kiritildi. Monitordagi dars matni va animasiya jarayonlari tovush orqali tushuntirib borildi. Kompyuter darsi samaradorligini aniqlash uchun "Tabiiy fanlar» fakulteti 1 kurs Kimyo bo’limining"101" va "102" guruhlarida pedagogik eksperiment o’tkazildi. "102" guruhida an’anaviy usulda dars o’tildi. Darsda o’qituvchi tomonidan kitob va rasmlardan foydalanildi. "A" guruhida yaratilgan kompter darsi o’tkazildi. Talabalarni o’zlashtirishi kompyuter darsi dasturiga kiritilgan test asosida aniqlandi. Test natijalari "B" guruhiga qaraganda eksperimental "A" guruhida dars samaradorligini 20% ga oshganligini ko’rsatdi.
Nazorat savollari.
1. Atom tuzulishining rivojlanishi.
2. Atomning tuzulishini ayting.

6-amaliy mashg’ulot DAVRIY QONUN VA D.I.MENDELEEVNING KIMYOVIY ELEMENTLAR SISTEMASI MAVZUIDAGI MODULLI DARSNING TEXNOLOGIK XARITASINI ISHLAB CHIQISH
Davriy qonun ochilishigacha bo’lgan urinishlarning eng asosiysi quyidagilar:

1. 
   1829 yili Dobereynerning triadalar jadvalini tuzishi.
   

   Li	Ca	P	S	Cl
   Na	Sr	As	Se	Br
   K	Ba	Sb	Te	J

2. 
   1862 yili fransuz olimi Shankurtua elementlarni vint yo’nalishida joylashtirdi.
   
3. 
   1865 yil igliz olimi Nyulends elementlarni oktet qatoriga joylashtiradi va “elementlarning xossasi sakkizinchi elementdan so’ng qaytariladi” deydi.
   
4. 
   Eng yaqin natijaga nemis olimi Lotar Meyer erishadi. Lekin u atom og’irligi bilan element xossasi orasidagi bog’liqlikni ko’ra bilmadi.
   

1869 yil 1 mart kuni Mendeleyev davriy qonunni quyidagicha ta’riflaydi.
Ta’rif: Oddiy jismlarning xossalari, shuningdek elementlar birikmalarining shakl va xossalari elementlar atom og’irliklarining qiymatlariga davriy ravishda bog’liqdir.
Davriy sistemaga ko’ra elektron qavatlarning to’lishini quyidagicha tasvirlash mumkin:
Guruhlar

Davrlar	IA	IIA	IIIA	IVA	VA	VIA	VIIA	VIIIA