Алгоритмларни лойиҳалашга кириш. Алгоритмларни вақт ва ҳажм бўйича баҳолаш. Кўпҳадлар қийматларини ҳисоблашда

Алгоритмик масалаларни ечиш асослари
Бу бўлимни бу бобга киришда амалга оширилган муҳим хулосани 
такрорлаш билан бошлаймиз:
Алгоритмларни масалаларни жараёнли ечилиши деб ҳисоблаш мумкин.
Чунончи бу ечим жавобларни олиш учун кўрсатмалар орқали қанчалик 
яққол аниқлайдиган шунчалик жавоблар ҳисобланмайди. Айнан конструктив 
процедураларнинг аниқланиши аниқлигига урғу бериш информатикани 
бошқа фанлардан, хусусан, ечимнинг мавжудлигини исботлаш ва (баъзан) 
ечимнинг характеристикаларини тадқиқ қилиш билан чекланадиган назарий 
математикадан ажратиб туради.
Энди эса алгоритмларни лойиҳалаштириш ва таҳлил қилиш 
босқичларини санаб ўтамиз ва қисқача тавсифлаймиз (2-расм).
Масалаларни тушуниш
Амалий нуқтаи назардан, алгоритмни лойиҳалаштириш билан 
шуғулланишдан олдин, сизнинг олдингизга қўйилган масалани тўлиқ 
тушуниб олиш зарур. Масаланинг шартларини диққат билан ўқиб чиқинг ва 
агар сиз ниманидир тушунмасангиз саволлар беринг. Бир неча унча катта 
бўлмаган мисолларни қўлда ҳисоблаб кўринг, хусусий ҳолларни ўлаб кўринг 
ва зарурат бўлса яна саволларни беринг. 
Компьютер иловаларини яратишда тез-тез учрайдиган бир неча 
масалалар турлари мавжуд. Уларни таҳлил қилиш кейинги бобда амалга 
оширилади. Агар сизнинг олдингизга бу масалардан бири қўйилса, уни ечиш 
учун маълум алгоритмдан фойдаланиш мумкин. Албатта, ечиш жараёнида, 
алгоритм қандай ишлашини ва айниқса, агар бир неча алгоритмлар орасидан 
танлаш имконияти мавжуд бўлса, унинг барча авзалликлари ва 
камчиликларини баҳолашни тушуниш зарур. Лекин кўпинча сиз тўғри 
келадиган тайёр алгоритмни топа олмайсиз. Бу бўлимда тавсифланган 
босқичлар кетма-кетлиги бу қизиқарли, лекин ҳамма вақт ҳам енгил 
бўлмайдиган ишда сизга ёрдам беради.
Алгоритм қайта ишлайдиган кириш маълумотлари танланган алгоритм 
ёрдамида ечиладиган масаланинг намунасини (problem’sinstance) аниқлайди. 
Бунда алгоритмда ҳисобга олиниши керак беладиган мисоллар чегараларини 
аниқ кўрсатиш жуда муҳим. (Ёдга олинг, олдинги бўлимда кўриб чиқилган 
ЭКУБни қидириш учта алгоритмлари учун мисоллар чегаралари бир қанча 
фарқланади). Агар бу амалга оширилмаса, у ҳолда алгоритм кўплаб кириш 

---

параметрлари қийматлари учун жуда яхши ишламайди, лекин алоҳида 
“чегаравий” қийматлар қўйилганида, сиз нотўғри натижаларни оласиз. Ёдга 
солишга, ижозат беринг, барча олдиндан шартланганкириш маълумотлари 
қийматлари учун (нафақат кўпчилиги учун) абсолют тўғри натижани 
берадиган алгоритм тўғри алгоритм ҳисобланади.
Алгоритмик масалани ечиш жараёнинг биринчи босқичини етарлича 
баҳолаш керак, чунки акс ҳолда кўп нарсаларни қайтадан қилишга тўғри 
келади. 
2-расм. Алгоритмларни лойиҳалаштириш ва таҳлил қилиш жараёни