Amaliy mashg`ulot№1. Mavzu: Ishlab chiqarishda ish kuni xronometraji,mehnatning og`irligi va keskinligi(zo`riqish) ni baholashni o`rganish

Xronometraj kuzatishlar natijasida ish qobilayatining ish kuni davomida dinamikaning ayrim ish operatsiyalarining bajarish uchun ketgan vaqtning o‘zgarishiga qarab organizmda toliqish jarayonining boshlanganligini aniqlash mumkin.
SHuningdek,xronometraj ma’lumotlaridan mehnatni ilmiy asosda baholashda ham foydalaniladi.Mehnat gigiena va fiziologiyasida odatda quyidagi xronometraj uslublari qo‘llaniladi:
a)Ish kunining fotografiyasi deb ataluvchi xronometraj(umumiy va batafsil);
b)tanlab qilinadigan batafsil xronometraj(ishchi operatsiyalarining ayrim elementlarning davom etish vaqti,alohida ishlab chiqarish omillarining organizmga ta’sir qilish vaqti va boshqalar.
Xronometraj kuzatishlari sekundomer yordamida yozib qayd qilinib boriladi. Xronometraj kuzatishlarini boshlashdan oldin ish jarayoni bilan hisobga olinib kuzatilishi lozim bo‘lgan operatsiyalar yoki ularni elementlarining xarakteri bilan tanishib chiqish zarur.
SHundan keyin o‘rganiladigan,kuzatiladigan operatsiyalarning izchillik sxemasi tuziladi.Ish sharoiti haqida xronometraj ma’lumotlari lozim bo‘lsa, ishlab chiqarishdagi omillarning ta’sir qilish izchilligi o‘rganib chiqilishi zarur. Xronometraj ma’lumotlarini va shunga o‘xshash boshqa ma’lumotlarni tahlil qilib,ularni fiziologik tekshirishlar natijalari bilan taqqoslash asosida ish kunini ratsional tashkil etish borasidagi bajariladigan operatsiyalarning ritmi va tempini o‘zgartirish borasidagi va boshqa tavsiyanomalar ishlab chiqilib taklif qilinadi.
Mehnat og`irligi va keskinligini baholash.Mehnatning og‘irligi va keskinligi degan tushunchalarga SSJI Davlat Bosh sanitariya vrachining o‘rinbosari tomonidan tasdiqlangan(12 avgust,1986y.№4137-86).“Mehnat gigienik klassifikatsiyasi”da quyidagicha ta’rif berilgan–mehnatning og`irligi mehnat jarayonining ko`prok harakat-tayanch apparati va funksional tizimlarga(yurak qon-tomir,nafas va boshqalar)tushadigan og`irlikni aks ettiruvchi tavsifdir.Gigiyenaning muhim vazifalardan biri,bu mehnat toliqish darajasini aniqlash xamda jarayonning ratsionalligini baholashdan iboratdir.