Amaliy topshiriq: 1 mavzu: tuproq kesmasini olish usullari (chuqurcha, yarim chuqur, asosiy chuqur) Ishning maqsadi va vazifasi

MAVZU: TOPOGRAFIK KARTALARNI O'QISH, O'RGANISH VA
UNDA INJENERLIK MASALALARINI ECHISH
Ishning maqsadi va vazifasi:
1.Kartalarning masshtabi 1:1000000 dan mayda - sharxli va 1:1000000 dan yirik - topografik turlarga bo'linishi.
2.Masshtablari 1:1000000,1:500000,1:300000,1:200000 bo'lgan kartalar sharxli - topografik kartalar deyilib, yirik masshtabli kartalar bo'yicha tuzlishi.


Kerakli qurollar va jihozlar. Topografik xaritalar, sirkul, lineyka, qalam, doska, xar xil xaritalar va geografik atlas.


Uslubiy ko‘rsatmalar
Butun yer sirtining va uning katta qismlarining sathiy sirt egriligini hisobga olib tekislikda umumlashtirib kichraytirilgan tasviri k a r t a deyiladi.
Topografik kartalarning mazmuni talab darajasida to'liq yoritiladi, bu esa ulardan foydalanib turli masalalarni echish imkonini beradi.
Topografik kartaning ramkasi, to'gri burchakli koordinatalar to'ri hamda ramkadan tashkarida beriladigan elementlari quyidagilar:
a) topografik kartaning har bir varag’ini to'rt tomondan chegaralovchi chiziqlar uning romi deyiladi.
chizmada topografik kartaning romlari ko'rsatilgan. Romlar tashqi, ichki va minutli bo'ladi;



chizma

Amaliy topshiriq: 3

MAVZU: TUPROQNI ANALIZGA TAYYORLASH.


Ishning maqsadi va vazifasi:
Tuproqning xossalarini o`rganishdan avval, uni analiz qilish uchun tayyorlab olinadi. Tuproqni analizga tayyorlash muxim bo`lib, uni tayyorlash xam o`ziga xos vazifalarni o`z ichiga oladi.


Kerakli qurollar va jihozlar. Chinni xovoncha, teshiklari 1 mm va 0,25 mm bulgan maxsus elakchalar, tuprokni yoyish uchun brezent yoki faner taxtacha, lineyka.
Uslubiy ko‘rsatmalar

Tuproqning tarkibiy qismini aniqlash va xossalarini o`rganishdan oldin uni analizga tayyorlanadi. Buning uchun olingan tuproq toza qog`oz ustiga yoyib quritiladi, undagi yirik kesakchalar barmoq bilan ezib maydalanadi, so`ngra undan 500 - 1000 gramm tortib olib, gaz va suv bug`lari bo`lmagan joyda (ochiq joyda qoldirish mumkin emas) saqlanadi. Shu tartibda tayyorlangan tuproq namunasi yana ikki - uch kun quritiladi, undagi ildizchalar, xar xil qo`shilmalar ajratib olinadi va ularning og`irligi aloxida aniqlanadi. Tuproq yaxshi quriganidan keyin chinni xovonchada yog`och yoki rezina qalpoqli chinni dastacha yordamida extiyotlik bilan tuyilib, kesakchalari maydalanadi, bunda tuproqdagi mexanik zarrachalar parchalanib ketmasligi kerak. So`ng undan analiz uchun tuproq olinadi.

Buning uchun tuproq brezent yoki faner ustiga yoyilib, undagi tosh, ildizchalar va boshqalar ajratib olinadi, so`ngra yirik kesakchalar qo`l bilan maydalanadi. Analizga tuproq namunasini olish uchun brezentdagi tuproq yaxshilab aralashtiriladi va qo`l yoki lineyka bilan bir tekis qilib yassilanadi. Sungra u bir necha katakchalarga ajratiladi. Bu katakchalarning xar biridan oz miqdorda tortib olinib, ularning og`irligi 300-600 grammga etkaziladi. Bu tayyorlangan tuproqdan turli analizlar uchun urtacha namuna olinib, u maxsus elaklardan o`tkaziladi (masalan, tuproq chirindisi uchun 0,25 mmli, mexanik analiz uchun 1 mmli elakdan o`tkaziladi).
Elangan tuproq namunasi og`zi yaxshi berk shisha bankachada yoki korobkada saqlanadi. Bunday saqlangan tuproqning tarkibi va boshqa xususiyatlari o`zgarmaydi.