|
Aloqa kanali malumot jo’natuvchi bilan qabul qiluvchini jamlaydi. Ko’pincha fayllar uzatish protokolini rolida kompyuter qatnashadi. Aloqa kanali orqali malumotlarni uzatishda har-xil elementlardan foydalansa bo’ladi: juftlik o’ram, koaksial kabel, ko’tarma tolali, simsiz aloqani retranslyatorlar, sputniklar.
Juftlik o’ram - telefon aloqasini simlari, lekin rezonansli foydali buralgan malumotlarni asta-sekin uzatishda foydalansa bo’ladi. Hozirgi zamon texnikasi bilan dasturchilarni mo’jizasi o’ramli juftlikni tezlik 10-megabit/sek.ga oshirish mumkin. U yaxshi himoyalanmagan tashqi taъsirdan nisbatan arzon.
Uzatish yuqori tezlikda – 200 mega bit/sekuntda ta’minlanadi.
Ko’tarma tola kabellari - minglab o’ralgan iplar ishlash yoki turli rangli impulslarda tashkil topgan bir necha sekund ichida milliard bitlari lazer orqali uzatilishining tezligi 500 kilobit gacha yetkazadi.
Uzatish uchun katta hajmda malumotlar shartdir. Ko’pincha obъekt tarmog’i asbobi ishlatiladi.
Sputnik aloqa elektromagnit signallar spektr chastotada namoyon. Mikrotolali tizim -yuqori chastotali radiosignalli atmosfera orqali uzatiladi va keng tarqalgan katta hajmdagi malumotlarni uzoq masofaga uzatish uchun tarqaladi. Bu tipdagi signal to’g’riligiga uzatilsa va yer aylanasi bo’ylab aylana olmaydi keyingi uzatish uchun yerga ulangan retramentorlar 50 km kengligida joylashgan.
Boshqa retramentsiya layoqati sputnik. Sputnik tizim aloqasi eъtiborli foydali yuzaga kelyapti katta hajmdagi malumotlarni uzatishda berilgan geografik kerakli masofa bilan birga ko’pgina kenglikda foydalanuvchi.
Bunday hollar hech qaysi kabellar tarqatishda tannarxga raqobatchilikka chidamaydi. Bunda foydali «past orbitali» sputnik, orbitada joylashgan orbita = 22000 mil=35ming.ni
Pastorbitali sputniklar arzon, eng asosiysi ular kuchsiz signallarni qabul qilishlari mumikin. Bu sputniklar telefon aloqani taъminlab berilishi bilan (va ayni paytda telekompaniyali) yerning hohlagan tog’dagi abonenti bilan.
Eng keng tarqalgan simli aloqa, sotoviy telefon, peydjer, radar.
Baholash uchun aloqa kanalini sifati va foydaliligi zarurdir.
a) Malumotlarni uzatish tezligi.
Informatsiya yoki malumotlarni aloqa kanali orqali uzatish tezligi bit/sek yirik ko’rsatkichlari bilan aniqlanadi yoki 0/1 sonli soniya ichidagi uzatish, yoki signal elementi soni bilan.
Tartibni kanal uchun (malumotlar bir xil tarmoqdan borilsa birin ketin) 1BPS=1 van(bod).
Boshqa usulda tashkilot aloqa kanalining signalini elementi ko’proq mos keladi, bitta bitga nisbatan yaъni bod>bit/sek. Jo’nayotgan aloqa kanali chastota maydoni orqali signal mos chastota bilan maъlum uzatish tezligi aniqlanadi.
Chastota maydoni eng baland vaqt past signal chastotalari nisbati bilan farqlanadi, aloqa kanal orqali o’tkazilgan.
Jadval. O’tkazish tezligi, chastota, narxi
Vosita
|
chast.ma d.gts.
|
Tezlik
|
narx
|
Jufto’ram
|
102-107
|
300 rya-100 rya
|
past
|
Koaksial
|
104-109
|
56rya-200rya
|
past
|
Mikro oqim sputnik
|
1010-1012
|
256 rya-500 rya
|
o’rta
|
Ko’tarma tola
|
1015-1016
|
500rya - 1000rya
|
yuqori
|
Masalan, telefon liniyasi orqali ovoz uzatadi qachonki ovoz signali elektrlik mikrofon membranalari orqali o’tganda.
Diskretlangan signallar analog bo’yicha fizik aniqlangan chastotalarga yetib boradi.
Aloqa kanallarining harakteristikasi.
a) Uzatish tezligi (bit-sek)
b) Malumotlar uzatish turlari.
v) Malumotlarni uzatish yo’nalishlari.
Malumotlar uzatish turlariga sinxron va asinxron uzatish turlari kiradi.
1) Asinxron uzatish malumotlar yetkazilishida asosan belgilarga (harf, simvollar) harfma-harf tayanadi. Asinxron uzatishlar olinayotganda har bir belgi alohida kodlashtiriladi, start belgilar bilan boshlanadi, oxirida esa birqancha stop bitlar va xatolarni kelib chiqishini hisoblab turuvchi bit bilan tugaydi.
2) Sinxron uzatish bir vaqtning o’zida guruhlar yoki blok belgilarini sinxron vaqt yordami bilan, boshlaiishini va tugashini to’ldirib, uni qabul qiluvchi va chiqaruvchi qurilmalar bilan taъminlaydi.
Malumotlarni uzatish yo’nalishlari.
Sinxron uzatish: malumotlar faqat bir yo’nalish uchun berilishi mumkin.
Yarim dupleks uzatish ikki yo’nalishda bo’lishi mumkin, Lekin faqat turli vaqt davomida.
Dupleks uzatish har doim ikki yo’nalishda bo’lishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
