Қашқадарё воҳаси тупроқларининг унумдорлик даражаси, ҳамда уларни бошқаришдаги долзарб

Тупроқ эрозияси, деградацияси ҳамда тупроқларни муҳофаза
қилиш .
Қашқадарё вилояти ўзининг тупроқ иқлим шароитига кўра, асосан тоғ, тоғ олди ҳамда чўл зоналарига бўлинади. Ана шунга кўра тупроқлар рельефи яққол намоён бўлган шароитда сув эрозиясига ҳамда механик таркиби енгил чўл шароитида тарқалган қумли тупроқлар шамол эрозиясига мойил бўлади.
Вилоятимизнинг суғориладиган деҳқончилик шароитида тупроқнинг ирригацион эрозияси кенг тарқалган бўлиб, у сув эрозиясининг бир кўринишидир. Нишаблиги катта бўлган ерлар ўзлаштирилиб қатор оралари ишланадиган ва суғориладиган экинлар экилиши натижасида кейинги йилларда ана шундай эрозия майдонлари кўпайиб бормоқда. Ернинг нишаблиги 2-3^0­­ бўлганда тупроқ юзасини сув ювиб кета бошлайди. Натижада оқар сувлар тупроқ таркибидаги майда лойқа заррачаларни нишаблик бўйлаб олиб кета бошлайди, ҳамда пайкал бирлигида дала тупроғининг механик таркиби ҳар хил бўлиб қолади. Яьни пайкалнинг бош қисмида тупроқ енгил механик таркибли, пайкал адоғида эса оғир механик таркибли тупроқлар шакллана бошлайди. Деҳқончиликда бу энг номақбул жараён ҳисобланади.
Тупроқ эрозияси ва деградацияланишига қарши кураш
чоралари
Эрозияга қарши кураш тадбирларига кўра хўжалик ерлари қуйидаги 9 котегорияларга бўлинади:
1.Тупроқлари эрозияга учрамаган ерлар. 2.Кам эрозияланган ерлар 3.Ўртача эрозияланган ерлар . 4.кучли даражада эрозияланган ерлар. 5.Жуда кучли эрозияланган ерлар. 6 -7 котегориялар тупроқни ҳимоялаш мақсадида алмашлаб экиш учун яроқсиз бўлиб, бу ерлар яйловлар ва пичанзорлар учун ажратилади, мол боқиш чегараланади. 8. Деҳқончилик учун яроқсиз, аммо ўрмончиликда фойдаланишда мумкин бўлган ерлар. 9.Жарланган, нишаб, тошлоқ ва бошқа ташландиқ ерлар.
Агротехник тадбирларга тупроқларни эрозиядан ҳимоялш имконини берадиган кўп йиллик ўтлар экиб , тупроқни муҳофазалаш, ерга тўғри ишлов бериш,қор тўплаш ва қор сувларининг оқимини тартибга солиш, сувга чидамли агрегатлар ҳосил қилувчи полимер кимёвий препаратлар(нефт чиқиндилари, нерозин, полимерлардан, К-4,К-9, латекс,СКС-65 сингарилар)дан фойдаланиш, органик ўғитлардан самарали фойдаланиш, ирригацион эрозиянинг олдини олишда суғориш техникасига жиддий риоя қилиш -томчилатиб суғориш технологиясига амал қилиш муҳим ахамиятга эгадир.