Bilimlendiriw ministirligi

8. Qannın’ gruppaları. Rezus-faktor. Qan quyıw.
Qan tiykarınan 4 gruppag’a bo’linedi. Bunı birinshi ret 1981-jılı avstraliya ilimpazı Landshteyner adam qanı eritrotsitlerinde jabıstırıwshı eki agglyutingen A ha’m V, al plazmada eki aglyutinnin’ a ha’m v ekenligin anıqlandı ha’m usılay belgilenedi. Qannın’ uyıwı yag’nıy agglyutinatsiya protsessi sol waqıtta payda boladı, eger agglyutinogen A menen agglyutinin  ha’m agglyutinogen V agglyutinin  menen juplasqan jag’dayda o’tedi. Fiziologiyalıq jag’dayda adam qanında hesh waqıtta bir tekli agglyutinogen ha’m agglyutinin juplasıp qalıwı mu’mkin emes. Sonlıqtan usı jag’daydı esapqa alıp, belgili Chexoslovakiya ilmpazı Yanskiy adam qanının’ eritrotsitlerinde ha’m plazmasında agglyutinogen ha’m agglyutinin bolıw, bolmawına qaray otırıp tiykarg’ı n’ gruppag’a bo’ledi.
1-gruppa qanının’ eritrotsitlerinde agglyutinogen joq, al plazmasında agglyutinin  ha’m  bar.
2-gruppa qanının’ eritrotsitlerinde agglyutinogen A plazmasında agglyutin  bar.
3-gruppa qanının’ eritrotsitlerinde agglyutinogen V plazmasında agglyutinin  bar.
4-gruppa qanının’ eritrotsitlerinde agglyutinogen A ha’m V, al plazmasında agglyutinin joq.
Adamlardın’ qan gruppaların teksere otırıp, 1-gruppag’a orta esap penen 33,5%, 2-gruppag’a 27,5%, 3-gruppag’a 21%, al 4-gruppag’a 8% adam kiretug’ınlıg’ı anıqlang’an.
Rezus-faktorlar. Bul faktor 1840 jılı Landshteyner ha’m Veyner ta’repinen ashılg’an. Qanında rezus-faktorı bar adamlardın’ qanı rezus unamlı, al bul faktorı joq adamlarda qanı rezus unamsız qan dep esaplanadı.
Rezus-faktor qandı qayta quyıw waqtında esapqa alınıwı kerek. Eger rezus-unamlı qandı rezus-unamsız qanlı adamg’a quysa, onda qan alg’an adam organizminde rezus faktorg’a qarsı arnawlı antitela payda boladı. Endi usı adamg’a qaytadan rezus unamlı qandı quysaq, onda onın’ organizminde awır jag’day yag’nıy qannın’ uyıwı payda boladı. Sonlıqtan qan quyıw aldında qan rezus-faktorları boyınsha sa’ykes keleme kelmeyme tekserip ko’riw kerek. Rezus - unamlı qang’a - rezus unamlı, al rezus unamsız qang’a rezus unamsız qandı quyıw kerek ha’m bul ta’rtip qatan’ saqlanıwı kerek.
Qan quyıw - qan quyıw protsessi ha’zirgi waqıtta meditsinada ken’nen qollanıladı. Biraq qandı gruppaları boyınsha ajırata biliw kerek. Sonlıqtan 1-gruppa qandı praktikada basqa barlıq gruppalarg’a quyıw mu’mkinshiligine iyemiz, al 2-gruppa qanın tek g’ana 2-gruppa qanlı adamg’a quyıwg’a boladı. Bunın’ sebebi eger onı basqa gruppalarg’a quysa qan alg’an adamda qan uyıw protsessi payda boladı ha’m o’limge alıp keledi. Bunnan tısqarı qan quyıw waqtında qannın’ biologiyalıq u’ylesimliliginede kewil bo’liw kerek.