Biokimyo •x oliy va o ‘rta maxsus ta 'lim vazirligi tomonidan

Glikoproteinlar — prostetik guruh sifatida karbonsuv birikmasi ega boigan murakkab oqsillardir. Bu guruh oqsillar
96
tarkibiga kiradigan karbonsuvlar ko‘p holda yuqori molekular geteropolisaxaridlar bo‘Iib, gidrolizga uchratilsa manoza, galaktoza, glukozamin, glukouronat kislota, sirka va sutfat kislotalar hosil boiadi.
Glikoproteinlar tarkibiga prostetik guruh sifatida ko‘p hollarda gialuronat va xondroitinsulfat kislotalar, geparin, xitin, bakteriyalarning kapsular polisaxaridlari kiradi. Bu polisaxaridlar mukopolisaxaridlar, tarkibida bu polisaxaridlar bo‘lgan glikoproteinlar mukoproteinlar deb ataladi. Glikoproteinlar biriktiruvchi to‘qima tarkibiga kiradi, shuning uchun bu to‘qima mustahkam boiadi. Ular hujayralararo bo‘shliqlami toidiradi va qon tomirlari devori tarkibiga kiradi. Glikoproteinlar ovqat hazm qilish yoilarining ustki devorini qoplab olib, ulami hazm shiralarining fermentlari ta’siridan saqlaydi.
Glukoproteinlar hasharotlar va qisqichbaqasimonlarning kutikulasi qobig‘ini tashkil qiladi.
Metalloprotcinlar — bularning prostetik guruhi metallarning ionlari hisoblanadi. Ko‘pinchauIartarkibida temir, mis, magniy va boshqalar uchraydi. Maiumki, ayrim xromoproteinlar ham metallar saqlaydi, lekin ularda bogianish tamoman boshqacha. Metalloproteinlarning metall ioni polipeptid zanjir bilan hech qanday oraliq birikmasiz, bevosita bogianadi. Ularning eng xarakterli vakillaridan biri taloq oqsili — ferritindir. Uning kristall shakli tarkibida 20% temir saqlaydi. Ferritin tarkibida zaxira holda temir saqlaydigan oqsil hisoblanadi.
5.7. Organ va to‘qimalarda oqsillarning miqdori
Hayvon to‘qimalarida oqsil miqdori ko‘p, o‘simliklarda esa kamroq boiadi. Ko‘proq oqsillar yowoyi o‘simliklar urugida (10—13%) va dukkakli o‘simliklarda (20—35%) boiadi. Iste’mol qiladigan ildizlarda juda kam oqsil boiib (3,0%), barglarida ham kam boiadi.
Odam organizmining har xil organ va to‘qimalarida quruq qoldiqli 14—84% gacha oqsillar boiadi (11-jadval).