Biologiya 1

To‘g‘ri javob – C.
“Hayvonlarning paydo bo‘lishi” asari muallifi Aristotel, “O‘simliklar anatomiyasi” asari
N.Gryu qalamiga mansub. Ch.Darvin “O‘simliklar dunyosida chetdan va o‘z-o‘zidan 
changlanishning ta’siri” asarini yozgan. 
Manba:
Biologiya. A.G‘afurov va boshqalar. O‘rta ta’lim muassasalarining 10-sinfi va 
o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalarining o‘quvchilari uchun darslik “Sharq” nashriyoti-
matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati Toshkent-2017. 
 
10.
Yopishqoq lishaynik tanasida suvo‘t va zamburug‘larning birga hayot kechirishi 
organizmlar o‘zaro munosabatining qaysi turiga misol bo‘ladi?
A) mutualizm
B) neytralizm
C) o‘zaro raqobat
D) parazitizm 
To‘g‘ri javob – A.
Mutualizm
 
(lotincha “
mutus”
– o‘zaro) – har ikki populatsiya uchun o‘zaro manfaatli va 
majburiy munosabat turi. Bu munosabatlarning buzilishi bir yoki har ikkala populatsiya hayotiy 
faoliyatini cheklab qo‘yadi. Mutualizmga ko‘plab misollar keltirish mumkin.
Lishayniklar tanasidagi zamburug‘ va suvo‘tining o‘zaro simbioz usulda yashashi misol 
bo‘ladi. Zamburug‘ mitselliylari suv va unda erigan mineral tuzlarni shimib, suvo‘tining yashashi 
uchun sharoit yaratadi. Suvo‘tida sodir bo‘ladigan fotosintez jarayoni natijasida sintezlangan 
uglevodlar zamburug‘ning oziqlanishi, o‘sishi va rivojlanishiga zamin tayyorlaydi.
 Neytralizm 
– bitta tabiiy jamoada yashaydigan organizmlar orasida har qanday foydali 
yoki zararli o‘zaro ta’sirning mavjud emasligi hisoblanadi. Bir ekosistemada yashaydigan, lekin 
har xil oziq bilan oziqlanuvchi turlarning hayoti ko‘pincha bir-biriga bog‘liq bo‘lmaydi. 
Parazitizm 
(“parazit – xo‘jayin”) – har xil turga mansub individlarning antagonistik 
munosabatlari bo‘lib, bir turga mansub organizm (parazit) boshqa turga mansub organizmdan 
(xo‘jayin) oziq manbayi va yashash joyi sifatida foydalanadi. Zamburug‘ning oziqlanishi, o‘sishi 
va rivojlanishiga zamin tayyorlaydi.
O‘zaro raqobat 
– o‘xshash ekologik ehtiyojlarga ega turlar orasidagi munosabatlardir. 
Bunday turlar birga yashaganda birining mavjudligi hamma vaqt ikkinchisining yashash 
imkoniyatlarini kamaytiradi. Yuqoridagi fikrlarga asoslanib, B, C, D javoblar xato hisoblanadi. 
Manba:
Biologiya. A.G‘afurov va boshqalar. О‘rta ta’lim muassasalarining 11-sinfi va 
o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalarining o‘quvchilari uchun darslik “Sharq” nashriyoti-
matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati. Toshkent-2018