Biologiya fakulteti

Paydalanilg’an ádebiyatlar…………………………………………..29

Kirisiw
Stress - bul termin hár qıylı ekstremal tásirinlerge juwapan júzege keletuǵın keń sharayatlardı názerde tutıw ushın isletiledi. Bul kontseptsiya birinshi ret psixolog G. Selye tárepinen hár qanday unamsız tásirge juwapan denediń nonsesifik reakciyasın belgilew ushın kirgizildi. Keyinirek psixologiyada fiziologikalıq, psixologiyalıq hám minez-qulıq dárejesinde ekstremal sharayatlarda adamdıń jaǵdayın súwretlew ushın paydalanila baslandı.
Tásir túrine hám olardıń tásiriniń ózgeshelikine qaray, psixologiyada stress bir neshe túrlerge bólinedi: fiziologikalıq stress hám psixologiyalıq stress. Bunnan tısqarı, ekinshisi tómendegilerge bólinedi: informaciya stressi hám sezimiy stress.
Maqseti . Organizmge tu’rli stresslerdin’ ta’siri ham olardin har turli aqibetleri menen tanisiw.
Waziypasi. Insan organizmi ha’m og’an tasir etiwshi stress haqqinda tusinik beriw. Insan organizmine ta’sir etiwshi stress aqibetleri ham olardi jen’iw usillari haqqinda magliwmat beriw
Informaciya zorıǵıwı, informaciyanı hádden tıs júklew jaǵdaylarında, sub'ekt qandayda bir wazıypanı atqarmaǵan, zárúr pátda qarar qabıllaw ushın waqıt tapolmagan jaǵdaylarda - qabıl etilgen qararlar hám olardıń aqıbetleri ushın joqarı juwapkerlik menen. Sezimiy stress, qáwip, qáwip, ókpeshilik jaǵdaylarında ózin kórinetuǵın etedi... Usınıń menen birge, sezimiy jaǵdaylarda (tangrilar tez-tez ushraydı ), sóylew hám motor háreketlerinde (" sóylewsiz", " onıń ızınen turdi") ózgerisler júz beredi. Biraq, stress, sonıń menen birge, iskerlikke unamlı, háreketlendiriwshi tásir kórsetiwi múmkin - ókpeshilik. Bunday halda, kisi bir demde qawipsizlik menen baylanıslı kóp wazıypalardı sheshiwge, innovciyalıq jantasıwlardı tabıwǵa ılayıq. Bunday jıldamlarda hesh jerden kelmaytuǵın kúsh hám energiya payda boladı. Eger bul jaǵdayda uzaq waqıt qalıw denege júdá kereksiz hám qáwipli bolsa -de, biraq kópshilik ushın bul jaqsı jaǵdayda bolıw ushın ájayıp múmkinshilik bolıp tabıladı.