Bir spirol(1,3-disian-2,1'-inden)-2'(3'H)ni chem office dasturida spektroskopik o’rganish s. B. Raximov

BIR SPIROL(1,3-DISIAN-2,1'-INDEN)-2'(3'H)NI CHEM OFFICE DASTURIDA SPEKTROSKOPIK O’RGANISH

S.B.Raximov

O’zbekiston Milliy Universiteti katta o’qituvchi, PhD

M.M.Atamirzayev

Mirzo Ulug’bek nomidagi O’zbekiston Milliy Universiteti 1-kurs magistranti

Annotatsiya

Chem Office dasturida moddalarning strukturalarini chizish orqali MM2 usulida spektroskopik tahlil qilish mumkin. Bu ishimizda Chem Office dasturida bir spirol(1,3-disian-2,1'-inden)-2'(3'H)ning YaMR-H1,YaMR-C¹³, IQ spektrlari tahlili o’rganish natijalari keltirilgan

Kalit so’zlar: Chem Office, YaMR-H1, YaMR-C¹³, IQ, valent tebranish, deformatsion tebranish, ekvivalent atom

Kirish

Chem Office keng imkoniyatga ega, kimyogarlarga to’liq ko’makchi vazifasini o’tay oladigan programma (pullik). ChemOffice programmasi quyidagi tarkibiy qismlardan iborat:

1. Chem Draw;

2. Chem 3D;

3. Chem Finder.[1]

Chem Draw - bu professional kimyoviy grafik muharrir. CambridgeSoft kompaniyasi yaratgan Chem Office dasturining bir qismi.[2]

Olingan natijalar tahlili

Chem Office dasturida bir spirol(1,3-disian-2,1'-inden)-2'(3'H)ning struktasini chizish orqali moddaning YaMR-H1 spektri olinganda H atomlari 5 ta sohada signal berdi:

1-rasm. Bir Spirol(1,3-Disian-2,1'-Inden)-2'(3'H)ning YaMR-H1 spektri

Bir Spirol(1,3-Disian-2,1'-Inden)-2'(3'H) ni va uning xossalari reaksion faolligini o’rganish Chem Office dasturdan foydalandik. Bunda YaMR-H¹ spektrlari singlet, dublet, triplet, kvartet hamda multiplet shaklda nomoyon bo’ladi. C₂dagi H¹ spektri 2.39-2.49 ppmda triplet, C₃dagi H¹ 2.05-2.02ppmda multiplet, C₈ dagi H¹ 3.71ppm singlet, C₁₁ dagi H¹ 7.40 dublet, C₁₂va C₁₃ dagi H¹ lar singlet shakllarni namoyon qiladi.

Chem Office dasturida olingan bir spirol(1,3-disian-2,1'-inden)-2'(3'H) ning YaMR-C¹³ spektrida 2 ta sohada signal hosil bo’ldi.





2-rasm. Bir Spirol(1,3-Disian-2,1'-Inden)-2'(3'H)ning YaMR-C¹³ spekt

YaMR C¹³ spektrlari ham o’z spektr natijalariga ega holatda namoyon bo’ladi.C₂ va C₄ning spektrlari 26.7 ppm da ,C₃ning spektri 25.5 ppm da, C₆ning ning spektri 83.4 ppm , C₇ning spektri 206 ppm da,C₈ning spektri 37.7 ppm da, C₉ning spektri 137.9 ppm da C₁₀ ning spektri 129.2 ppm da, C₁₁ va C₁₂ larning spektrlari 127.2ppm da, C₁₃ning spektri 129.2 ppm da, C₁₄ ning spektri 135.1 ppm da namoyon bo’ldi.

Chem Officening Chem3D Ultra dasturida olingan bir spirol(1,3-disian-2,1'-inden)-2'(3'H) ning infraqizil (IQ) spektrida modda tarkibidagi bog’larning tebranish sohalari quyidagicha bo’ldi:


3-rasm. Bir Spirol(1,3-Disian-2,1'-Inden)-2'(3'H)ning IQ-spektri

Bir Spirol(1,3-Disian-2,1'-Inden)-2'(3'H)ning YaMR va IQ spektrlari emperik hisoblash usullari bilan o’rganildi.

3101-2860 sm^-1 soxada –C-H st bog’lar valent tebranish hosil qiladi.

2901,35-2955,45 sm^-1 sohada to’yingan C-H bog’lar valent tebranishlar hosil qiladi.

1680-1570 sm^-1 sohada C=O bog’lar valent tebranishlar hosil qildi.

1780-1610 sm^-1 sohada –C=C- bog’lar valent tebranishlar hosil qiladi.

1470-1430 sm^-1 sohada –H-C-H bog’lar valent tebranish hosil qiladi.

800-400 sm^-1 sohada C-S bog’lar valent tebranish hosil qiladi

Xulosa

Chem Officce dasturida olingan bir spirol(1,3-disian-2,1'-inden)-2'(3'H)ning YaMR-H1 va YaMR-C¹³ spektrlari real holatda olingan spektrlariga o’xshash chiqdi, signallar soni va signallarning bo’linib chiqishi bir-biriga mos. Faqat to’lqinlarning hosil qilgan chastotasida biroz farq mavjud.

Chem3D Ultrada olingan bir spirol(1,3-disian-2,1'-inden)-2'(3'H)ning IQ spektri va real holatda olingan IQ spektri bir – biriga to’g’ri kelmasligi aniqlandi. Uning valent tebranishlari real holatda olingan spektrda 3100-2800 sm^-1 va 2000-500 sm^-1 sohalarda keng va intensivligi yuqori signal bersa, Chem3D Ultrada olingan spektrda bu sohada signal intensivligi pastroq. Faqatgina C-H bog’larning chiqish sohalari bir-biriga mos keldi.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   A.G. Yeshimbetov, A.X. Xaitbayev, S.A Maulyanov, H.S. Toshov. Kompyuter kimyosi, Toshkent-2015 60-b.
   
2. 
   https://ru.wikipedia.org/wiki/ChemDraw