Birinchi Renessans Abu Rayhon Beruniy Muhammad ibn Ahmad

Birinchi Renessans

Abu Rayhon Beruniy Muhammad ibn Ahmad (973–1048)
 Abu Rayhon Beruniy – ulug‘ o‘zbek mutafakkir olimi, o‘rta asrning buyuk daholaridan. O‘z zamonasining hamma fanlari, birinchi navbatda, falakiyot, fizika, riyoziyot, ilohiyot, ma'danshunoslik fanlarini puxta egallagan. Bu fanlar taraqqiyotiga qo‘shgan hissasi bilan uning nomi dunyo fanining buyuk siymolari qatoridan joy olgan. Abu Rayhon Muhammad ibn Ahmad al-Beruniy 973 yil 4 sentyabrda qadimgi Kat shahrida tavallud topgan.
Eng muhim asarlari: “O‘tmish avlodlardan qolgan yodgorliklar”, “Hindiston”, “Mineralogiya”, “Saydana” va “Geodeziya”.
Asosiy ilmiy kashfiyotlari: Beruniy Quyosh va yulduzlarning bir xil olovli tabiatini ma'qullagan; yulduzlar harakatini aniqlab, yerga nisbatan ularning bahaybat o‘lchamini belgilagan; yerning tortish kuchini o‘rgangan. Beruniy Quyosh yer atrofida emas, balki yer uning atrofida aylanishini tasdiqlab, Ptolomeyning dunyo geotsentrik tizimini ma'qullashga doir barcha gumonlarga nuqta qo‘ygan. U shafaq va kun botishi ufq orqasida yashiringan quyosh nurlaridagi chang zarralarining chiqishi oqibatida yuzaga kelishini tushuntirib bergan.
Beruniy geodezik o‘lchovlarning astronomik usullarini ishlab chiqqan. V. Snelliusdan 600 yil avval masofada trigonometrik o‘lcham usulini taklif qilgan. O‘sha davrlarda foydalanilgan (astrolyabiya, kvadrant, sekstant) asosiy astronomik asboblarni mukammallashtirgan. 400 yil davomida dunyodagi eng katta hisoblangan radiusi 7,5 metrlik birinchi siljimas kvadrantni Quyosh va sayyoralarni kuzatish uchun ixtiro qilgan. U tomonidan olib borilgan ekliptikaning ekvatorga egilganligini o‘lchash ishlari aniqligi bo‘yicha ko‘p asrlar davomida tengsiz bo‘lgan.
 



Muso al-Xorazmiy (783–850)


Xorazmning asl farzandi, ilm ahlining bobokoloni Abu Abdulloh (Abu Ja'far) Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy, al-Majusiy al-Qatrabbuliy 783 yildaXorazmda tavallud topgan.