Boshlang‘ich sinf o‘quvchilari nutqini o‘stirishning

 
Narsa belgisi tushunchasini quyidagi “Klaster” usulini qo‘llash asosida
tushuntirish yaxshi natija beradi. 
Payt bilan 
bog‘liqligiga 
ko‘ra 
Хoslik 
bildirishiga
nisbatan 
Harorat 
darajasiga 
ko‘ra 
Rangiga ko‘ra 
Mazasiga 
ko‘ra 
Xil-
xususiyatiga 
ko‘ra 
Xarakter 
ifodalanishiga 
ko‘ra 
Shakliga ko‘ra 
Narsa 
belgisi 
deganda 

---

Narsa belgisi deganda: a) shakliga ko‘ra - katta bog‘; b) rangiga ko‘ra - 
sariq pilla; v) xil-xususiyatiga ko‘ra - yumshoq paxta; g) mazasiga ko‘ra - nordon 
limon; d) harorat darajasida ko‘ra - issiq ovqat; e) xarakter ifodalanishiga ko‘ra 
- ziyrak o‘quvchi; j) xoslik bildirishiga nisbatan - devoriy soat; z) payt bilan
bog‘liq belgi - tungi smena. Sifatlar doim otga bog‘lanib, qanday?, qanaqa?, 
qaysi? kabi savollardan biriga javob bo‘lib keladi. 
Narsaning belgi tushunchasini yuqoridagi misollardan kelib chiqib, 
“Aqliy hujum” metodi orqali tekshirishni lozim deb topdik. 
Shakliga ko‘ra narsaning belgisini bildirgan so‘zlarga misol keltiring? 
Baland tog‘lar. 
Rangiga ko‘ra: 
yashil barg. 
Xil-xususiyatiga ko‘ra: 
begona o‘t. 
Mazasiga ko‘ra: 
shirin choy. 
Harorat darajasiga ko‘ra: 
sovuq havo. 
Xarakter ifodalashiga ko‘ra: 
mehnatkash inson. 
Xoslik bildirishiga ko‘ra: 
devoriy gazeta. 
Payt bilan bog‘liq belgisiga ko‘ra: 
bahorgi ishlar. 
Qiyoslash va o‘xshatish ma’nosiga ko‘ra: 
Oltin yozdan, zumrad bahordan qolishmaydi kuzning ziynati. 
Misollar shu tartibda tushuntirilgach, ularning qanchalik
o‘zlashtirilganligini bilish uchun quyidagi tarqatmadan foydalanish mumkin. 
1-tarqatma. 

---

O‘qing. SHe’rdan rang bildiruvchi so‘zni toping. Oq, ko‘k so‘zlariga
ma’nodosh so‘zlarni o‘ylab yozing. 
Namuna:
oq-tiniq, ko‘k-yashil. 
Ko‘k kapalak, oq kapalak, 
Qanotingni qoq kapalak. 
Qo‘navergin guldan-gulga 
Men ketingdan tushib yo‘lga.